Bu mövzuda oyunbazlıq sülh prosesinə əngəl yaradır

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan növ­bəti mətbuat konfransında bəzi təhlükəli fikir­lər irəli sürüb, gah özünü sülh tərəfdarı kimi göstərib, gah da revanşistlərin “əlinə oyna­yıb”, ictimai rəyə hesablanmış xaotik açıq­lamalarında özünün daha öncə dediklərini təkzib edib. Paşinyanın bəzi sərsəmləmələrini Ermənistanın özündə də şərh edirlər, lağa qo­yurlar və bu adamın “manevrlərinin” öz ba­şında çatlayacağı qənaətinə gəlirlər.

Bir müddət əvvəl o çıxışlarının birin­də Qazax rayonuna aid Azərbaycan torpaqları, “anklav” kəndlər məsələ­sinə toxunaraq demişdi ki, bu kəndlərin Azərbaycanın olduğunu qəbul edirik, bu şərtlə ki, Azərbaycan da Gədəbəy ərazisində olan Başkəndin (Artsvaşen) bizim olduğunu qəbul etsin və bu kənd­lərin dəyişdirilməsi məsələsinə baxıl­sın. Naxçıvanın Kərki kəndi ilə bağlı isə heç bir mübahisə yoxdur, demişdi, o, Azərbaycanındır. Paşinyan bu məsələ­nin bir neçə dəfə müzakirə edildiyini də dilə gətirmişdi və hətta onu müxalif qü­vvələr Azərbaycana güzəştə getməkdə ittiham etmişdilər. İndi “Tavuş bölgəsin­də heç bir kəndin təslim edilməsindən söhbət belə getməyib və ola da bilməz” -deməsi ən azından ikiüzlü siyasi ge­diş, daha əvvəl söylədiyi fikirlərdən im­tina etməsidir. 

Bu adam deyir ki, “…Azərbaycan mətbuatında kəndlərin adları açıqla­nanda Ermənistan Respublikası əra­zisində nəinki sovet dövründə, hətta ondan sonra da belə adda kəndlər olmayıb”. Əlbəttə, Ermənistanın ərazi­sində belə kəndlər olmayıb və bunlar Azərbaycana aid olublar və 90-cı illər­də bu kəndlərin Ermənistan tərəfindən işğal edildiyi, orada döyüşlər getdiyi, kəndlərin yandırıldığı, azərbaycanlı əhalinin öldürüldüyü və bu kəndlərdən qovulduğu faktları hər kəsə məlum­dur. Paşinyan faktiki olaraq işğala qə­dər de-yure və de-fakto Azərbaycana məxsus kəndlərlə bağlı “Ermənistanda olan Ermənistandır” deməklə, işğaldakı kəndlərimizi faktiki “özününküləşdimə” siyasətinə rəvac verir. Həm də Azər­baycanın şərti sərhədlər adlandırdığı və sərhədlərin müəyyənləşməsi üçün hər iki ölkənin baş nazir müavinləri sə­viyyəsində aparılan demarkasiya və delimitasiya işlərinin davam etdiyi bir prosesin də dayandırılması məqsədini güdür. 

Qəribədir ki, o da Sovetlər İttifaqı dövründə administrativ sərhədləri “şər­ti sərhədlər” adlandırır. O zaman nədən Azərbaycanın Cermuk, Zod və başqa istiqamətlərdə yüksəkliklərə nəzarəti həyata keçirməsini güya Ermənistanın 2 min kvadratkilometrlik torpağını iş­ğal adlandırır, güya 31 erməni yaşayış məntəqəsinə Azərbaycanın girdiyini deyir, suveren Ermənistan ərazisinə müdaxilə kimi car çəkir? Paşinyan faktiki olaraq işğala qədər de-yure və de-fakto Azərbaycana məxsus kəndlər­lə bağlı “Ermənistanda olan Ermənis­tandır” deməklə, işğaldakı kəndlərimizi faktiki “özününküləşdimə” siyasətinə rəvac verir. 

Nə demək istəyir Paşinyan? O, Azərbaycanı açıq şəkildə hərbi əmə­liyyatlar keçirməyə təhrik edir. Azər­baycanla sülh danışıqları prosesinin uzadılması üçün yeni ağılsız variantlar fikirləşir. Bütün bunları dedikdən son­ra onun sülhdən danışması da bey­nəlxalq ictimaiyyətə ölkəsini sülhpərvər göstərmək cəhdidir. Paşinyan bilir ki, Azərbaycan işğal altında olan 8 kəndin azad olunması üçün hər şeyi edəcək, ona görə bəri başdan özünü sığortala­maq istəyir, həm də daxili auditoriyaya mesaj verməyə çalışır ki, o, Ermənista­nın 29,8 min kvadratkilometrlik ərazisi­ni qoruyur. Ermənistanın rəhbəri əgər Azərbaycana aid kəndlərin könüllü təh­vilindən bu sayaq boyun qaçırırsa, sər­hədlərin delimtasiyasını öz arzusu kimi “müəyyən” edirsə, bu, faktiki olaraq sülhdən rəsmi imtina kimi başa düşülə bilər.

Bu, əslində sülh prosesini uzatmaq cəhdindən başqa bir şey deyildir. Çün­ki Ermənistanın sülh danışıqları pro­sesində artıq tələb kimi ortaya çıxan 1991-ci il Müstəqillik Bəyannaməsində, sonra 1995-ci il Konstitusiyasında qon­şu ölkələrə qarşı səsləndirilən ərazi id­dialarından əl çəkmək kimi bir fikri yox­dur, daxili siyasi basqılar nəticəsində bunları etmək çətinliyi qarşısındadır. Bu isə sülh danışqlarını mümkünsüz edən və gərginliyin artmasına səbəb olan yeni reallıqlar doğurur.

Paşinyan suallara cavab verərkən bir sıra məsələlərdən, o cümlədən Azər­baycanla sülh sazişinin gedişatından da danışıb. O, sülh imzalanacağı təq­dirdə Ermənistanın Azərbaycana qarşı beynəlxalq məhkəmələrdə şikayət­lərinin geri götürülməsinin mümkün olduğunu bildirib: “Bizim mövqeyimiz belədir ki, beynəlxalq məhkəmələrdə şikayətlərinin geri götürülməsi prosesin ən sonunda, sülh sazişinin müddəaları razılaşdırılanda və tərəflərin artıq onu imzalamağa hazır olması bəlli olanda müzakirə oluna bilər. Bu, məntiqlidir. Sülh sazişi imzalanırsa, bir-birinə qarşı hüquqi müharibələr aparmaq nəyə la­zımdır"...

Paşinyan hələlik ortada hər han­sı layihənin, mətnin olmadığını deyib. Halbuki Azərbaycan sülhlə bağlı təklif­lərini, əsas prinsiplərin yer aldığı sənəd layihəsini Ermənistana təqdim edib. Bir neçə dəfə bu təkliflərə baxılıb, müza­kirə edilib. 

Qafar ÇAXMAQLI,
XQ-nin Türkiyə müxbiri