Sabiq erməni nazirin “nağıllar aləminə səyahəti”
Sülh sazişinin mətnində “Dağlıq Qarabağ” məsələsi olmadığına görə baş nazir Nikol Paşinyanı “yaylım tənqid atəşinə tutan” eks-xarici işlər naziri Vardan Oskanyan reallığın dəyişəcəyinə özü də inanmadığı halda boyat “nağıl”larını ictimai rəyə sırımağa çalışır.
Hələbdə dünyaya gəlmiş 70 yaşlı Oskanyan bu günlərdə “Facebook” sosial şəbəkədə erməni xalqına müraciət edib. Hayastanın əski xarici işlər naziri Ermənistan və Azərbaycan arasında imzalanacaq sülh sazişinin mətnində “vacib bir bəndin” çatmadığını deyir. O, ““Artsax” xalqının hüquqları və müstəqilliyi barədə” bəndin müqavilənin mətnindən çıxarıldığını iddia edir. On il (1998–2008) Hayastanın baş diplomatı postunda çalışmış Oskanyan düşünür ki, əgər sülh sazişi bu məzmunda imzalanarsa, onda biz ““Artsax” səhifəsini birdəfəlik bağlamış oluruq”. Bunun ardınca suriyalı hayın yaddaşında “qısa qapanma” baş verir və onun özünün uydurduğu psevdo-tarixlərinə “xəyali səyahəti” başlayır:
“Azərbaycan Prezidentinin bu yaxınlarda ermənilərin “Artsax”ı unutmalı olduqlarını bəyan etməsi heç də təsadüfi deyil. Düşünürəm ki, bu, yerinə yetirilməsi mümkün olmayan tələbdir. Çünki erməni xalqı “Artsax”ı heç vaxt unutmayacaq. “Artsax”ı unutmaq – keçmişimizi, tariximizi, bizim mədəni irsimizi unutmaq deməkdir. Biz bunları unuda bilmərik, ona görə ki, “Artsax” erməni torpağıdır. Bu torpaq heç vaxt müstəqil Azərbaycanın tərkib hissəsi olmayıb. Sovet dövründə muxtariyyat statusuna malik olub, son 30 ildə isə de-fakto Ermənistanın siyasi inzibati vahidinə çevrilib. Erməni xalqından “Artsax”ı unutmağı tələb etmək sadəcə mümkünsüzdür”.
* * *
Reallıq hissi ilə yanaşı, diplomatik düşüncəsini də itirdiyi aydın görünən Oskanyan əsas problemin Ermənistan hakimiyyətinin bu razılaşmaya getməsində olduğunu deyir. Guya, belə məzmunda sülh sazişini imzalamaqda İrəvanın məqsədi ““Artsax”ı birdəfəlik unutdurmağa” çalışmaqdır.
Hayların ikinci prezidenti Robert Koçaryanın Amerikadan İrəvana çağırıb xarici işlər naziri postunu həvalə etdiyi Oskanyan, hətta, bizə “dəyərli məsləhətlər verməyə” də girişir: “Azərbaycan başa düşməlidir ki, o, bu müqaviləni Ermənistanla, erməni xalqı ilə deyil, Nikol Paşinyan və onun başçılıq etdiyi hökumətlə imzalayır. Erməni xalqı “Artsax”ı yaddaşından silə bilməz”.
Oskanyanın dediyi həmin otuz il ərzində sivil üsulla, danışıqlar masası arxasında sözlə anlada bilmədiyi Ermənistanı hərbi yolla başa salan Azərbaycan indiki durumda İrəvanı yenə qonşuluq münasibətləri qurmağa, sülhə gəlməklə öz ölkəsinin tərəqqisinə nail olmağa çağırır. Fəqət yenə də Qərbdən Ermənistan hakimiyyətinə ötürülən siyasi siqnallar və edilən təzyiqlər səbəbindən regional sülhün əldə olunması, trans-regional əməkdaşlığın bərpa edilməsi və genişlənməsi, fasiləsiz enerji və ərzaq təchizatı kimi zəmanətlər təhlükə altındadır. İndi boyat nağıllara aludə olmuş, ingilis, fransız, rus və ərəbcə danışan Vardanı hansı dildə başa salaq ki, artıq keçmişə qayıdış mümkün deyil. Ermənistanın Azərbaycanla sülh sazişini imzalaması Cənubi Qafqazda rifahın və əmin-amanlığın stimulu rolunu oynayacaq və bundan ən çox qazanan məhz İrəvan olacaq.
* * *
O ki qaldı, ““Artsax”ın qədim erməni torpağı” olması barədə oxunan nağıla, Qarabağın erməni sakinləri babalarının iki yüz əvvəl İrandan, Suriyadan, Rusiyadan, digər ölkələrdən bura köçürüldüyünü özləri etiraf edirlər. Məgər Oskanyan bu çılpaq tarixi həqiqəti bilmir? Yaxşı bilir! Sadəcə, görünür, onun öz babası naməlum səbəbdən o zaman “Qarabağa kütləvi köç”dən kənarda qalıb.
Deylənlərə görə, qu quşu son dəqiqələrini yaşadığını duyanda özünün bu dünya ilə vida nəğməsini oxuyur. Təbii ki, bu nəğmə çox təsirli və qəmgin olur. İndi Oskanyanın Azərbaycanın tarixin arxivinə göndərdiyi ““Artsax” xalqının müstəqilliyi barədə oratoriyası” qu quşunun axırıncı nəfəsində ifa etdiyi nəğməsinə bənzəyir. Amma həmin musiqi parçası nə qədər monumental səslənsə də, fors-major sonluğu dəyişmək iqtidarında olmur...
İ.HƏSƏNQALA
XQ
