Haylar başa düşməlidirlər ki, heç kim onların əvəzinə bizimlə döyüşməyəcək

Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşmasında, sülh müqaviləsinin imzalanmasında, bütövlükdə, Cənubi Qafqazda sabitliyin və əmin-amanlığın yaranmasında maraqlı olmayan bir sıra Qərb ölkələri İrəvanı revanşizmə sürükləməkdən əl çəkməkdə maraqlı görünmürlər. Onlar hər vəchlə çalışırlar ki, Ermənistan sülhə yaxınlaşmasın, bölgədə yeni status-kvo yaransın və bu vəziyyət növbəti onilliklər ərzində davam etsin.

Ötən yazılarımızda qeyd etdiyimiz kimi, belə ölkələrin başında Fransa dayanır. Paris təsirinin güclü olduğu bəzi Avropa ölkələrini, “qoca qitə”nin müxtəlif təşkilatlarını məlum çirkin işə səfərbər edib. Bu isə bütövlükdə, Qər­bin Cənubi Qafqazdakı proseslərə, Azərbaycanla Ermənistan arasında mövcud olan vəziyyətə, sentyabrın 19-20-də həyata keçirilmiş lokal xarakterli antiterror tədbirlərinin mahiyyətinə və nəticəsinə ədalətsiz yanaşmasına gə­tirib çıxarıb. Azərbaycan xalqının və dövlətinin tarixində heç zaman soyqı­rımı, etnik təmizləmə törədilməsi kimi halların baş vermədiyinə və bunu bü­tün dünyanın yaxşı bildiyinə baxmaya­raq, Qərb dairələri tərəfindən əsassız şəkildə və israrla Azərbaycanı “etnik təmizləmə” siyasəti həyata keçirən ölkə kimi təqdim etmək cəhdləri son vaxtlar özünü açıq büruzə verir. Fransa ilə yanaşı, Avropa Parlamentinin, Avro­pa İttifaqının, Niderlandın, Almaniyanın və digər bəzi ölkələrin mövqeyində bu xətt aydın görünür.

Xüsusilə Avropa Parlamentinin okt­yabrın 5-də keçirilən iclasında ölkəmiz­lə bağlı qərəzli, birtərəfli və obyektiv reallığı əks etdirməyən qətnamənin qə­bulu qitənin digər ölkələri üçün bir növ siqnal rolunu oynayıb. Avroparlamentin qətnaməsi onlar üçün oryentirə çevrilib desək, yəqin ki, yanılmarıq. Məhz Av­ropa Parlamentinin çıxardığı qətnamə­dən sonra Avropa Şurası Parlament Assambleyası, İspaniya, Avstriya, Çexiya parlamentləri də buna bənzər fikirlərin yer aldığı sənədlər qəbul edib­lər. Onlar sanki Avroparlamenti yam­sılamaq yolunu tutublar. Görünür, bu ölkələrin parlamentləri emrənipərəst dairələrin əlində alətə çevrildiklərinin fərqində deyillər. Bu sıraya ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin də qoşulması təəssüf doğurur.

Hətta, son zamanlar uzaq Kanada­nın ölkəmizə dil uzatması da Fransanın Ottava üzərindəki təsirinin nəticəsidir. Belə ki, Kanada ərazisinin böyük his­səsi bir vaxtlar fransız müstəmləkəsi olub. Bunun nəticəsidir ki, Paris indiyə­dək Kanada üzərində təsirini qoruyub saxlaya bilib. Bundan əlavə, Kanada fransız dilində danışan ölkələrin cəm­ləşdiyi Beynəlxalq Frankofoniya Təşki­latında təmsil olunur.

Qərbin Ermənistanı revanşizmə sü­rükləməsi özünü bir neçə istiqamətdə göstərir. Bura ilk növbədə Ermənistana “humanitar ehtiyaclarının ödənməsi” adı altında ardıcıl maliyyə yardımının göstərilməsi daxildir. Qarabağdan er­məni əhalinin Ermənistana köçü Nikol Paşinyan üçün Qərbdən pul qoparmaq vasitəsinə çevrilib. O, bu məqsədinə qismən müvəffəq olub. Xüsusilə Avropa Siyasi Birliyinin oktyabrın 5-də İspani­yanın Qranada şəhərində keçirilən III sammiti Paşinyan üçün göydəndüşmə olub. Baş nazir avropalı həmkarları ilə apardığı qısamüddətli danışıqlarda onlardan Qarabağ erməniləri adına pul istəyib. Zəngin Avropa dövlətləri isə hayların halına acıyaraq, Paşinyanın xahişinə “yox” deməyiblər. Əsas dəstəyi isə Avropa Komissiyasının sədri Ursula Fon der Lyayenin göstərdiyi açıqlanıb. Xanım Lyayen Paşinyanla Qranadada görüşdən sonra qeyd etmişdi ki, Avropa İttifaqı Qarabağ ermənilərinin humani­tar problemlərinin həllinə kömək etmək üçün Ermənistana lazımi dəstəyi ver­məyə hazırdır. Görüşün yekunu üzrə qəbul edilən birgə bəyanatda deyilirdi: “Bu həftənin əvvəlində müzakirə etdi­yimiz kimi, bizim bilavasitə diqqətimiz Ermənistana qaçmış 100 mindən çox Qarabağ ermənisinin humanitar ehti­yaclarının ödənilməsinə yönəlib. Biz Avropa İttifaqı tərəfindən 10,45 milyon avro təşkil edəcək humanitar yardımın və digər təcili dəstəyin maksimum ef­fektivliyini necə təmin edəcəyimizi mü­zakirə etdik”.

Bundan əlavə, Ursula xanım bir­gə bəyanatda Avopa Komissiyasının büdcə dəstəyi olaraq Ermənistana illik proqramından 15 milyon avro ayırmaq üçün maliyyə səfərbər etdiyini açıqla­yıb. Qeyd olunub ki, bu, Ermənistan hö­kumətinə təcili sosial-iqtisadi ehtiyacları həll etməyə, ərzaq və yanacaq tədarü­künü dəstəkləməyə imkan verəcək.

Əlbəttə, bu maddi dəstək Paşinyan hökumətinə səbəbsiz verilmir. Necə deyərlər, havayı pendir heç siçan tələ­sindədə olmur. Bu pullar Ermənista­na onun son vaxtlar Qərbin bölgədə­ki maraqlarının təmsilçisinə çevrildiyi üçün ayrılır. Qarşılığında isə Qərb Er­mənistandan Rusiyaya qarşı istifadə etməyə çalışacaq. Qərb Paşinyan iqti­darının timsalında bölgədə yeni dayaq məntəqəsi formalaşdırır. İrəvan–Mosk­va münasibətlərində soyuqluğun yaran­dığı bir vaxtda Ermənistan Avropa üçün xüsusilə “cəlbedici” ölkəyə çevrilib.

Oktyabrın 23-də Avropa İttifaqına üzv 27 ölkənin xarici işlər naziri Ermə­nistana yardımın göstərilməsi və onun Aİ-yə yaxınlaşdırılması məsələsini mü­zakirə edəcəklər. Bu barədə Brüsseldə jurnalistlərə Aİ-nin yüksək vəzifəli nü­mayəndəsi xəbər verib: “Biz Ermənis­tanı dəstəkləmək, onun dayanıqlığını möhkəmləndirmək istəyirik. Ermənis­tan demokratik ölkədir. Biz Ermənistanı Aİ-yə yaxınlaşdırmaq istəyirik”.

Diplomatın sözlərinə görə, xarici iş­lər nazirləri Ermənistan və Azərbaycan arasında danışıqlarda Aİ-nin vasitə­çilik səylərini də müzakirə edəcəklər: “İki ölkə arasında sülh danışıqlarını irəli aparmaq lazımdır. Orada bir sıra məsələlər, o cümlədən sərhədin de­markasiyası var”.

Mövcud xüsusda son vaxtlar Er­mənistanın silahlandırılması istiqamə­tində atılan addımlar da nəzərdən ya­yınmır. Burada da əsas canfəşanlıq edən Fransadır. Emmanuel Makron hökuməti İrəvana öldürücü silahlar tə­darük edəcəyi vədini verib. Fransanın Ermənistandakı səfirliyində silah təda­rükünün əlaqələndirilməsi üçün xüsusi hərbi attaşe təyin olunub.

Bundan əlavə, Avropa İttifaqının bu ölkədəki mülki müşahidə missiyası (EUMA) adlanan, əslində isə hərbiləş­dirilmiş missiyasının müddətinin uzadıl­ması və tərkibinin genişləndirilməsi eh­timalı da yüksəkdir. Bunu da Brüsseldə jurnalistlərə Aİ-nin yüksək vəzifəli nü­mayəndəsi bildirib. Qeyd edib ki, bu ad­dım Azərbaycan tərəfindən respublika­nın suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə “təhdidlərə” cavab olaraq atıla bilər.

Bəzi Avropa ölkələrində son vaxtlar Paşinyan başda olmaqla Ermənistan rəsmilərinə edilən siyasi reveranslar (Avropanın bəzi ölkələrində incə şəkil­də əyilərək salamlamaq, ehtiram ifadə etmək, təşəkkür, görüş və ya xuda­hafizləşmək jesti-S.H.) da diqqətdən yayınmır. Bütün bunlar Qərbin ikiüzlü­lüyünə, ikili standartlarına və riyakarlı­ğına heç bir şübhə yeri qoymur.

Halbuki, normalda Avropa dövlətlə­ri və qurumları Azərbaycanın özünün dünya birliyi tərəfindən tanınmış ərazi­sində Ermənistanın qurub yaratdığı se­paratçı rejimi ləğv etməsini və qeyri-qa­nuni erməni silahlı qüvvələri tərəfindən təhlükəsizliyinə əsas təhdidin aradan qaldırılmasını alqışlamalı idilər. Ancaq onlar əvəzində Azərbaycanı ləkələyən məkrli siyasət yürütməkdə davam edir­lər. Bu siyasət isə beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə, xüsusilə də BMT-nin dövlətlərin beynəlxalq sə­viyyədə tanınmış sərhədləri daxilində müstəqilliyi, suverenliyi və ərazi bü­tövlüyünə hörmətlə bağlı öhdəliklərini təsdiq edən əsas qərar və sənədlərinə açıq şəkildə zidd olmaqla yanaşı, Er­mənistanı Azərbaycana qarşı növbəti təcavüzə və revanşizmə təhrik edir. Qərb ölkələri terrorçuluğa qarşı 24 sa­atlıq lokal xarakterli tədbirlərə aparan hadisələri də təhrif olunmuş şəkildə təqdim edirlər. Ölkəmizin hər hansı et­nik təmizləmə və zorakılıq törətmədiyi isə BMT-nin regiona həyata keçirilən iki missiyası tərəfindən təsdiqlənib. Eyni zamanda, Azərbaycanın beynəlxalq humanitar hüquqa hörmətlə yanaşma­sına və erməni mülki sakinlərin ziyan görməməsi üçün həyata keçirilmiş mü­vafiq tədbirlərə etinasız yanaşılması ölkəmizə qarşı uzunmüddətli qərəzin göstəricisidir.

Ancaq Ermənistanda başa düş­məlidirlər ki, hayları revanşizmə sövq edənlər onların əvəzindən bizimlə döyüşməyəcəklər. Zənnimizcə, bu məqamda iyulun 21-də “4-cü Sənaye İnqilabı dövründə Yeni Media” möv­zusunda Şuşa Qlobal Media Foru­munun açılış mərasimində Prezident İlham Əliyevin səsləndirdiyi fikirlərdən iqtibas gətirmək yerinə düşər: “Əks halda, düşünürəm ki, kiminsə gəlib on­ların yerinə döyüşəcəyinə indi yalnız sadəlövhlər bel bağlaya bilər. Onların reallıqları anlaya bilməsi və barışma­sı üçün bir neçə mərhələ olub. Onlar müxtəlif instansiyalara, qonşulardan başlayaraq uzaqda yerləşən bəzi ölkələrə qədər müxtəlif dövlətlərə mü­raciət ediblər. Amma, zənnimcə, ağlı başında olan heç kim Azərbaycanın ərazisində bizimlə döyüşməyəcək. Ona görə də onlar sonunda bu real­lıqları başa düşməli və barışmalıdır­lar. Artıq söylədim ki, işğal dövründə vasitəçilər mənə dəfələrlə deyirdi ki, “Birinci Qarabağ müharibəsi belə qur­tarıb, siz reallıqları qəbul etməlisiniz”. Lakin mən onları qəbul etmirdim və etmədim. Ancaq indi mən yenə də de­yirəm: gəlin bu reallıqları qəbul edin, bu reallıqların dəyişməsi baş verərsə, bu, yalnız və yalnız nə Ermənistan, nə də Qarabağın erməni azlığı üçün yaxşı olmayacaq. Bu səbəbdən ümid edirəm ki, onlar bu sözləri eşidəcək və düzgün nəticə çıxaracaqlar”.

İlyas HÜSEYNOV, 
politoloq

– Sentyabrın 19-da başlanan və bir sutkadan az davam edən lokal antiterror tədbirləri ərazi bü­tövlüyümüzün təmin edilməsi, su­verenliyimizin, Konstitusiya quru­luşumuzun bütün ölkə ərazisində bərqərar olunması ilə nəticələndi. Qeyri-legitim, hüquqdan kənar heç bir addım atılmadı. Əksinə, Azərbaycan terrorçuluğa qalib gəldi və beynəlxalq sülhə töhfə verdi. Azərbaycan yalnız terrorçu qrupların və dəstələrin zərərsiz­ləşdirilməsini həyata keçirdi. An­titerror tədbirləri zamanı heç bir mülki infrastruktur dağıdılmadı, dinc şəxsə zərər yetirilmədi. Bu da tədbirlərin peşəkarlıqla keçiril­məsinin nəticəsidir.

Qərbi isə Cənubi Qafqazda gedən proseslərdə hər zaman öz marağı düşündürüb. Əgər onlar beynəlxalq hüququ müdafiə edir­lərsə, dünyada demokratiya və insan haqlarının carçısıdırlarsa, məntiqlə Azərbaycanı dəstək­ləməlidirlər. Amma biz bunun əksini müşahidə edirik. Bu da Qərbin ikili standarlarından və ri­yakarlığından irəli gəlir.

Əgər əvvəllər onların Ermə­nistanı müdafiə etməklə bağlı hərəkətləri daha çox siyasi sahə­də, diplomatik müstəvidə müşahi­də olunurdusa, son dövrlər həm də hərbi və təhlükəsizlik sahəsinə keçid etmək istəyirlər. Bu, əlbəttə ki, regional təhlükəsizlik nöqte­yi-nəzərdən təhdidlər formalaşdı­rır. Avropa İttifaqının Ermənistan­da olan və heç də mülki xarakter daşımayan missiyasının fəaliyyə­tini daha da genişləndirmək, bura­da xidmət edən insanların sayını artırmaq və texniki təchizatı güc­ləndirmək istiqamətində fikirlər ifadə olunur. Bu, siyasi spekulya­siyadır, yalanların tirajlanması və geniş xarakter almasına cəhdlər kimi də dəyərləndirilir.

Səxavət HƏMİD
XQ