Yaxud Parisin Laçın yolu istiqamətində “humanitar hücum” taktikası

Fransa Ermənistan-Azərbaycan münasibətləri ilə bağlı təxribatçı addımlarından əl çəkmir. Bu təxribatçı addımlar xeyli müddətdir ki, sistemli xarakter alıb. Bunu kampaniya da adlandırmaq mümkündür. Dövlətin yürütdüyü siyasətə uyğun olaraq, Fransanın ayrı-ayrı şəhərlərinin merlərinin də bu kampaniyaya qoşulduqlarını desək, yəqin ki, səhv etmərik. Bugünlərdə bunun örnəyi hesab ediləcək hadisə baş verib. Fransa Erməni Təşkilatları İttifaqının (CCAF) xahişi ilə Paris meri Ann İdalqo ölkənin regional icmalarının, guya, dekabrın 12-dən “blokada”da olan Qarabağa “humanitar yardım karvanı” göndərməsi təşəbbüsü ilə çıxış edib. Bu barədə CCAF-ın rəhbəri Murad Papazyan “Facebook” səhifəsində məlumat verib.

O qeyd edib ki, layihə Fransanın İl-de-Frans, Overn-Rona-Alp, O-de-Frans, Provans-Alp-Lazur sahili, Luara Torpağı regionları və digər şəhərləri tərəfindən maliyyələşdirilir. Avqustun 30-da günorta saatlarında Laçın yoluna çatacaq kar­vanı Ann İdalqo, Ksavye Bertran, Bruno Retayo, Janna Barseqyan, habelə Patrik Karam və Mişel Rubirola şəxsən müşa­yiət etmək qərarına gəliblər.

Qeyd edək ki, bir ay bundan əvvəl – iyulun 26-da Ermənistan da oxşar təx­ribata əl atmışdı. İyulun 25-də Moskva­da Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovun iştirakı ilə Azərbaycan və Er­mənistan xarici işlər nazirləri arasında keçirilən görüşdən bir gün sonra baş nazir Nikol Paşinyan hökumətin iclasın­da Qarabağa “humanitar yardım karva­nı” göndərəcəklərini bildirmişdi. Bunun ardınca təxribatçı addım atılmış, karvan Qarabağ istiqamətində yola düşmüşdü. Ancaq Azərbaycan tərəfi qonşu döv­lətin ölkəmizlə razılaşdırmadan atdığı bu təxribatçı addımın qarşısını almışdı. Qarabağa nə apardığı, ümumiyyətlə boş və ya dolu olduğu bilinməyən TIR-lar bugünədək Laçın yolunun girişində göz­ləməkdədirlər. Görünür, oxşar təxribatın qarşısının bu dəfə də alınacağını bildiyi üçün Murad Papazyan Fransa və Av­ropa hakimiyyət orqanlarından içində, guya, zəruri məhsullar olan 10 yük ma­şınının Azərbaycanın yaratdığı “Laçın” sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqəsindən keçib, təyinat yerinə çatması üçün xüsu­si diplomatik vasitələrdən istifadə etmə­yi xahiş edib. Ancaq Fransa və Avropa hakimiyyət orqanlarının (?) onun xahişini yerinə yetirməsi, çətin ki, mümkün olsun. Onun hansı “xüsusi diplomatik vasitələr”i nəzərdə tutduğu da müəmmalıdır. Ümu­miyyətlə, beynəlxalq münasibətlər siste­mində, diplomatiya və diplomatik xidmət­də “xüsusi diplomatik vasitələr” anlayışı mövcud deyil. Parisdə yaşayıb, diaspor təşkilatlarının ittifaqına rəhbərlik edən şəxsin bunu dərk etməməsi bir qədər qəribədir.

Ümumiyyətlə, Azərbaycanın öz sər­hədlərinə nəzarət və Ermənistanın təx­ribatlarının qarşısını almaq məqsədilə təsis etdiyi “Laçın” sərhəd nəzarət-bu­raxılış məntəqəsinin mövcudluğunu həzm edə bilməyən Fransanın ölkəmizlə razılaşdırmadan suveren ərazilərimizə “humanitar yük” adı altında avtomobil karvanı göndərməsi ərazi bütövlüyü və suverenliyimizə qəsddir. Bu, eyni za­manda, “Laçın” sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqəsinə qarşı növbəti təxribatdır. Avropa İttifaqının aparıcı dövlətlərindən və tarixin arxivinə gömülmüş ATƏT-in Minsk qrupunun üç həmsədr ölkəsindən biri kimi özünü Ermənistan–Azərbaycan danışıqları prosesinə pərçim etməyə çalışan, ancaq hər dəfə çıxdaş edilən Fransanın belə bir addım atması “Be­şinci Respublika”nın prosesdə səmimi olmadığını, vəziyyəti gərginləşdirməklə beynəlxalq ictimaiyyəti çaşdırmaq niyyə­tində olduğunu göstərir.

Azərbaycanın Qarabağın erməni sakinlərin ehtiyaclarının qarşılanması üçün Ağdam-Xankəndi yolundan və di­gər alternativ yollardan istifadə də daxil olmaqla, bir sıra təkliflər irəli sürməsinə, bu təkliflərin Avropa İttifaqı, Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi tərəfindən dəstək­lənməsinə baxmayaraq, Ermənistan tərəfi bütün təklifləri geri çevirir. Rəsmi İrəvan Azərbaycanın təklif etdiyi yollar vasitəsilə BQXK tərəfindən yüklərin da­şınmasına qarşı çıxır, humanitar fəaliy­yətə maneçilik törədir, alternativ yollara beton maneələr düzməklə əraziyə girişi bloklayır. Bütün bunlar ermənilərin “hu­manitar böhran” iddialarının siyasi şan­taj olduğunun göstəricisidir. Bu addımlar humanitar fəaliyyəti siyasiləşdirməklə yanaşı, Azərbaycanın suverenliyi və əra­zi bütövlüyünün tanınmasına dair Nikol Paşinyanın bəyanatları ilə də ziddiyyət təşkil edir.

Əslində, bütün bunlar Fransa rəhbər­liyinə, Parisin merinə, o cümlədən Murad Papazyana da yaxşı məlumdur. Onlar bilirlər ki, göndərilən “humanitar yardım karvanı” İrəvandan yola düşən karvanın yanında ilişib qalacaq. Buna baxmaya­raq, onlar bu addımı atırlar. Burada da məqsəd Azərbaycana təzyiq göstərmək, öz aləmlərində onu ləkələmək, bey­nəlxalq ictimaiyyətin gözündən salmaq­dır.

***

Azərbaycan xalqının ziyalılarının hələ XIX əsrin 60-70-ci illərindən dün­yaca məşhur universitetlərində oxumaq üçün getməyə can atdıqları Paris şəhə­rinin rəhbərliyinin hazırkı mövqeyi isə təəssüf və təəccüb doğurur. İnzibati-ə­razi bölgüsünə görə, Fransa regionlara, regionlar isə departamentlərə bölünür. Hazırda Fransada 18 region, 101 depar­tament mövcuddur. Paris isə həm şəhər, həm də departament statusuna malikdir. Bununla yanaşı, Parisin meri Paris Şura­sına rəhbərlik edir. Fransada digər əra­zi vahidlərindən fərqli olaraq, Paris tam inzibati azadlığa malik deyil. Bundan əlavə, Paris Fransada polisin merə deyil, prezident tərəfindən təyin olunan polis prefektinə tabe olduğu yeganə şəhərdir. Paris Şurası 163 nəfərdən ibarətdir. Şura birbaşa səsvermə ilə seçilmir. Yeni se­çilən şura şəhər merini və onun müavin­lərini seçir. Fransanın qatı ermənipərəst Prezidenti Emmanuel Makronun yaratdı­ğı və rəhbərlik etdiyi “İrəli, Respublika!” partiyası şurada geniş şəkildə təmsil olunur. Bu faktlar bir daha sübut edir ki, Paris merinin Qarabağa “humanitar yar­dım karvanı” göndərmək təşəbbüsünün arxasında Fransa hakimiyyəti dayanır. Ancaq xanım merin ermənipərəstliyinin də burada mühüm rolu var.

Ann İdalqo bineyi-qədimdən ermə­nipərəst mövqeyi ilə tanınır. Merin bir çox Fransa rəsmiləri kimi erməni lob­bisinin tam nəzarətində olduğu şübhə doğurmur. Erməni diasporu ilə sıx ün­siyyətdə olan merin müavinlərindən biri Anuş Toronyanın etnik erməni olması da diqqətdən yayınmır. Anuş Toronyan Fransadakı erməni təşkilatlarının koordi­nasiya şurasının rəhbəri Ara Toronyanın qızıdır.

Mətbuatda yer alan məlumatlara diqqət etdikdə görürük ki, Parisin meri 2015-2018-ci illərdə Ermənistanın sabiq prezidenti Serj Sarkisyanla 4 dəfə görü­şüb. Ann İdalqo Ermənistanda yaradıl­mış Kreativ Texnologiyalar Mərkəzinin (TUMO) açılışında iştirak edib və ona hərtərəfli dəstək göstərib. Vaxtilə TU­MO-nun Xankəndidə də ofisi olub.

Ann İdalqo ilə bağlı digər faktlar sı­rasında onun Fransa ermənilərinin təşkil etdiyi tədbirlərdə iştirakını da qeyd et­mək olar. O, Fransada erməni kilsəsinin açılışına da qatılıb. Ann İdalqo qondar­ma “erməni soyqırımı” ilə bağlı sosial şəbəkələrdəki paylaşımları ilə də məş­hurdur. 2020-ci ildə ikinci müddətə Paris meri seçilən Ann İdalqonun rəqibi Rə­şidə Datinin Azərbaycanla əlaqələrinin olması barədə kampaniyanın başında məhz Murad Papazyan və Ara Tonoyan dayanıblar. Bunlar Paris merinin, onun müavininin ermənilərlə necə sıx bağlı ol­ması ilə bağlı tutarlı faktlardır.

Bütün bunlardan sonra əminliklə demək olar ki, Qarabağa “humanitar yardım karvanı” göndərmək təşəbbüsü təkcə Paris merinin ermənisevər, onun müavininin erməni olması ilə bağlı de­yil. Bunun kökündə Fransa hakimiyyəti­nin indiki ermənipərəst siyasəti dayanır. Ancaq onların bütün digər təşəbbüsləri kimi, bu cəhdləri də uğursuzluğa düçar olacaq.

Yeganə HACIYEVA,
politoloq

– 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra Fransa artıq dördüncü dəfədir ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasının Azərbay­can əleyhinə qətnamə qəbul etməsinə çalışır. Rəsmi Paris qətnamənin qəbul olunması üçün ciddi səylər göstərir. Fransa öz təşəbbüslərini əsaslandır­maq üçün Ermənistanın təqdim etdiyi təhrif olunmuş məlumatlardan yararla­nır. Amma onların dezinformasiyasını Azərbaycan çox rahatlıqla faş edir. Fransa növbəti anti-Azərbaycan qət­naməsini əsaslandırmaq üçün “Laçın” sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqə­sində təxribata əl atır. Bunu belə izah etmək mümkündür.

Aydın məsələdir ki, Parisin və digər şəhərlərin rəhbərliyi bunu özbaşına et­mirlər. “Humanitar yardım karvan”ın göndərilməsi ideyasını Fransanın Overn-Rona-Alp regionunun rəhbə­ri Loran Voke mart ayında İrəvanda bəyan etmişdi. Bu proseslərin əsas hərəkətverici qüvvəsi Fransadakı er­məni lobbisidir. Burada Makron da təşəbbüskar rolundadır. Onun son vaxtlar BMT TŞ-dəki bütün təşəbbüs­ləri uğursuz olub. Bir müddət öncə Mali ilə bağlı Təhlükəsizlik Şurasında uğursuzluğa düçar olan rəsmi Paris Azərbaycanla bağlı sənədin qəbul olunmasına cidd-cəhdlə çalışır. Bir sözlə, Makronun Parisin merini, eyni zamanda, digər regionların rəhbərləri­ni təxribat üçün Azərbaycanla sərhədə göndərməsinin əsas səbəbi Fransanın BMT Təhlükəsizlik Şurasına təqdim etməyə hazırlaşdığı yeni anti-Azər­baycan sənədinin qəbul olunması üçün əsaslar formalaşdırmaq məqsə­di daşıyır. Ermənistanın “blokada” yalanları ilə bağlı Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin sabiq prokuroru Luis Moreno Okamponun rəyi ifşa olundu­ğu üçün Fransa özü dövriyyəyə girib.

Səxavət HƏMİD, “Xalq qəzeti”