“Heydər Əliyev ili”ndə qeyd olunan dövlət bayramımız olan respublika günü daha əlamətdardır və xüsusi məna kəsb edir.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin qanunvericilik təşəbbüsü əsasında 15 oktyabr 2021-ci il tarixdə Milli Məclisin qəbul etdiyi “Müstəqillik Günü haqqında” qanunun preambula­sında belə bir ifadə yer almışdır: “...döv­lətçilik tariximizdə müstəsna əhəmiyyətli mərhələlərin, xüsusən müstəqilliyin əldə edilməsi və bərpası kimi tarixi günlərin onların mahiyyəti və məzmununa uyğun daha dəqiq ifadə olunması böyük önəm kəsb edir”. 

Məlum olduğu kimi, 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti­nin Milli Şurası İstiqlal Bəyannaməsini imzalayaraq Azərbaycanın müstəqilliyi­ni dünyaya bəyan etmişdir. Lakin cəmi 23 aydan sonra Azərbaycan Demokratik Respublikası süqut etmişdir. 1991-ci il oktyabrın 18-də isə "Azərbaycanın döv­lət müstəqilliyi haqqında" Konstitusiya Aktının qəbul edilməsi ilə ölkəmiz döv­lət müstəqilliyini bərpa edərək Şərqdə ilk respublikanın varisi kimi Azərbaycan tarixinin yeni bir dövrünə qədəm qoy­muşdur. Beləliklə, XX əsr Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin həm elan olunma­sı, həm də bərpa edilməsi ilə əlamətdar olmuşdur. 

Hələ zamanında dövlət müstəqilliyini xalqımızın ən böyük tarixi nailiyyəti ad­landıran ulu öndər Heydər Əliyev Azər­baycan Demokratik Respublikasının yarandığı günü məhz müstəqillik günü kimi dəyərləndirmiş və bunu obyektiv yanaşmalarla əsaslandırmışdı. Onun 1999-cu ildə 28 May-Respublika Günü münasibətilə Azərbaycan xalqına ün­vanladığı müraciətdə deyilir: “...1918-ci ildə Azərbaycan xalqı öz müstəqilliyinə nail ola bildi, xalq cümhuriyyəti yaran­dı. Azərbaycanda Şərq aləmində ilk dəfə demokratik, hüquqi dövlət yaran­dı, xalq cümhuriyyəti qısa bir zamanda çox işlər gördü. Ən mühümü odur ki, Azərbaycanın müstəqilliyinin, dövlət­çiliyinin əsaslarını qurdu, Azərbaycan dövlətinin, hökumətinin təsisatlarını ya­ratdı”. Bu baxımdan 28 may tarixinin Müstəqillik Günü, 18 oktyabr tarixinin isə – Müstəqilliyin Bərpası Günü adı ilə bayram kimi qeyd olunması barədə qə­rarın qəbul edilməsi məntiqi nəticədir. 

Xalqımızın gerçək müstəqilliyə ge­dən yolu çox keşməkeşli və ağır pro­seslərlə müşayiət olunmuşdur. Belə ki, 1991-ci il oktyabrın 18-də "Azərbay­can Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında" Konstitusiya Aktı qəbul olun­masına baxmayaraq ilkin mərhələdə Er­mənistanın təcavüzü və hakimiyyət uğ­runda daxili çəkişmələr çox keçmədən Azərbaycanı əldə edilmiş tarixi nailiy­yətin yenidən itirilməsi təhlükəsi ilə üz-üzə qoymuşdu. Səriştəsiz və xəyanət­kar AXC-Müsavat cütlüyünün antimilli mövqeyinin nəticəsi olaraq Qarabağ tor­paqlarının işğalı, separatizm meyilləri, iqtisadi və sosial tənəzzül, yüz minlər­lə məcburi köçkün və qaçqının həllini tapmayan ağır problemləri ilə müşaiyət olunan proseslər sonda ölkəni vətən­daş müharibəsinə sürüklədi. Ona görə də hakimiyyətə inamını tamamilə itirmiş xalq nicat yolunu yalnız Heydər Əliyevi hakimiyyətə dəvət etməkdə gördü.

Əsl həqiqət ondan ibarətdir ki, Heydər Əliyev Sovet Azərbaycanına rəhbərlik etdiyi birinci dönəmdə (1969-1982-ci illər) qurucu lider kimi xalqın böyük rəğbətini qazanmışdı. Çünki 1969-cu ilə qədər SSRİ-nin aqrar əyaləti kimi tanınan Azərbaycan məhz Heydər Əliyevin fədakarlığı sayəsində həmin ta­rixdən sonra elmi-texniki tərəqqinin ge­niş şəkildə tətbiq olunduğu respublikaya, yüksək mədəniyyəti ilə bütün dünyada tanınan diyara çevrilmişdi. Respublika­nın 1978-ci ildə qəbul olunmuş Konstitu­siyasında Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi təsbit olunması, azərbaycançılıq ideologiyasının formalaşması istiqamə­tində atılan addımlar, peşəkar hərb­çilərin hazırlanması işinə xüsusi diqqət yetirilməsi və bir çox digər məsələlər Heydər Əliyevin milli azadlıq ideyasına söykənirdi. Bu baxımdan inamla demək olar ki, həmin dövr, eyni zamanda, milli özünüdərkin möhkəmlənməsi mərhələ­sidir. Təsadüfi deyil ki, o zaman İttifaq miqyasında iqtisadi cəhətdən özünü tam təmin edə bilən iki respublikadan biri məhz Azərbaycan olmuşdur ki, bu da heç kimdən asılı olmadan müstəqil yaşamaq imkanı deməkdir. Sonralar həmin dövrdə həyata keçirilmiş tədbir­lərdən danışan ulu öndər Heydər Əliyevdemişdir: “Bəli, mən istəyirdim ki, Azər­baycan müstəqil olsun. Hər şeydən əv­vəl, iqtisadi cəhətdən. Çünki istənilən müstəqilliyin əsasında iqtisadiyyat du­rur”. 

Heydər Əliyev 1987-ci ildə SSRİ-nin ali hakimiyyət orqanlarında tutduğu yüksək vəzifələrdən uzaqlaşdırıldıqdan sonra ona qarşı bu ədalətsiz münasibət­dən məyus olmuş Azərbaycan xalqının Sovetlər Birliyinə inamı sarsıldı və məhz bu hadisə onun müstəqillik məfkurəsinin formalaşmasına ən güclü təkan oldu. Eyni zamanda, xalq azadlıq hərəkatı və 1990-cı ilin qanlı yanvar hadisələri də müstəqillik düşüncələrinə yol açan amil­lərdən olmuşdur. 

Mərkəzin və yerli hakimiyyətin təqib­lərindən qorunaraq 1990-cı il iyulunda gizli yollarla Bakıya gələn və iki gün­dən sonra Naxçıvanın harayına yetişən Heydər Əliyev həmin il noyabrın 17-də Muxtar Respublikanın Ali Məclisinin Sədri seçildi. Ulu öndər siyasi fəaliyyəti­ni orada davam etdirməyə, faktiki olaraq blokada vəziyyətinə düşmüş Naxçıva­nın ağır problemləri ilə məşğul olmağa başladı. O, hələ müstəqilliyin rəsmi bə­yan olunmadığı bir vaxtda üçrəngli bay­rağımızı qaldıraraq Naxçıvanda sovet rejiminın sonuna çıxmaqla müstəqilliyi­mizin bərpasına gedən yolun təməlini qoymuş oldu. Prezident İlham Əliyev mayın 10-da Heydər Əliyevin 100 illiyi münasibətilə Şuşadan xalqa tarixi mü­raciətində bu həqiqəti bir daha vurğula­mışdır: “Müstəqilliyə gedən yol da məhz Naxçıvandan başlamışdır. Məhz Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin üçrəngli Bayrağı Nax­çıvan Ali Məclisinin sessiyasında Dövlət Bayrağı kimi təsis edilmişdir”. 

Zaman da göstərdi ki, əgər o za­man xilaskarlıq missiyasını öz üzərinə götürən Heydər Əliyev amili olmasaydı, Azərbaycan bir dövlət olaraq ümumiy­yətlə dünya xəritəsindən silinə bilərdi. Ulu öndərin söylədiyi “Müstəqilliyi qoru­yub saxlamaq onu əldə etməkdən daha çətindir” kimi tarixi həqiqət XX əsr ölkə tarixinin məhz bu reallıqlarına söykənir. Heydər Əliyevin güclü siyasi iradəsi və əzmi sayəsində və dövlət müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsi və dönməzliyinin təmin edilməsi istiqamətində həyata keçirdiyi ardıcıl siyasi kurs nəticəsin­də xalqımız bu dəfə müstəqillik şan­sından davamlı olaraq bəhrələnə bildi. Prezident İlham Əliyev Heydər Əliyevin Azərbaycanın müstəqilliyi və inkişafı naminə göstərdiyi fəaliyyətə siyasi qiy­mət verərkən demişdir: ”1993-cü ildən başlayaraq Azərbaycan bu günə qədər uğurlu inkişaf yolu ilə gedir... Məhz o il­lərdə Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında bizim inkişafımızla bağlı strateji seçim­lər edilmişdir ki, Azərbaycan müasir, de­mokratik ölkə kimi inkişaf etsin”.

Heydər Əliyev ideyalarının ən eti­barlı və sədaqətli davamçısı olan cənab İlham Əliyev 2003-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildiyi ilk gündən islahatçı lider kimi ölkənin yeni inkişaf konsepsiyasını ortaya qoy­du. Müstəqil ölkə olaraq Azərbaycanın dünya ölkələri sırasında layiqli yer tut­ması, söz sahibi olması, daim artan nü­fuzu məhz onun yorulmaz fəaliyyətinin nəticəsidir. Müstəqilliyimizin bu tarixi mərhələsində ölkəmiz yeni nəsil dövlət modelini dünyaya təqdim etməkdədir. İndi Cənubi Qafqazın lider dövləti olan Azərbaycan beynəlxalq səviyyədə vacib aktor rolunu oynayır, mütərəqqi təşəb­büslərlə çıxış edir. Ölkəmiz 120 dövlə­tin birləşdiyi Qoşulmama Hərəkatına sədrlik edir, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində nüfuzlu mövqe sahibidir. Azərbaycan beynəlxalq tədbirlərin ke­çirildiyi tolerant məkana çevrilmişdir. Bütün sahələr üzrə həyata keçirilən və ilk növbədə insan amilinə söykənən tarixi islahatlar və genişmiqyaslı dövlət proqramları müstəqilliyimizin əsaslarını möhkəmləndirən amil kimi ölkəmizin di­namik inkişafını hədəfləyir. 

Otuz il ərzində Ermənistanın zəbt et­diyi Qarabağ torpaqları 2020-ci ilin son­larında Müzəffər Ali Baş Komandan cə­nab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə işğaldan azad edildi və “Xalq-Prezident-Ordu” bir­liyinin təcəssümü olan 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində qazandığımız böyük tarixi Qələbə sayəsində dövlət müstəqilliyinin ən vacib elementlərin­dən biri olan ərazi bütövlüyümüz bər­pa olundu. Beləliklə, ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi­nin dönməzliyini, onun ən ümdə vəsiy­yətinə ləyaqətlə əməl edən cənab İlham Əliyev isə ölkənin ərazi bütövlüyünü tə­min etdi. 

Şübhə yoxdur ki, yeni reallıqlar, ilk növbədə, məhz Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi dünya miqyasında daha güclü mövqe əldə etməsi üçün real zəmin yaradır. Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin xalqa müraciətin­də söylədiyi kimi: “Müstəqillik ən böyük nemətdir, ən böyük sərvətdir. Bu gün biz bütün azərbaycanlılar qürur hissi ilə qeyd edirik ki, biz sözün əsl mənasında, müstəqil ölkə kimi yaşayırıq”.

Əli HÜSEYNLİ,

Milli Məclis sədrinin birinci müavini, parlamentin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin sədri