Ədalət Nicatı 20 ildir ki, tanıyıram. 1993-cü ildə bizim Sumqayıta pənah gə­tirən Qubadlı məcburi köçkünlərindəndir. Şəhər ədəbi cameəsinin tədbirlərində çıxışları, almanaxlarda dərc olunan şeirləri diqqətimi cəlb edib. Amma qazi ol­duğunu uzun müddət bilməmişəm. Bu da mənim diqqətsizliyimdən deyil, onun təvazökarlığından və döyüş xatirələrini danışmağı sevməməsindən irəli gəlib. 

Doğrudur, Ədalətin “Gəl axtar məni” və “Dərdin də öz dərdi var” adlı kitabların­dakı şeirlərində “barıt qoxulu” sətirlər də az deyil, amma oxuyub düşünmüşdüm ki, yəqin, vətənpərvərlik ruhlu şeirlər ol­duğu üçün belə yazıb. Nəhayət, tanınmış tənqidçi, filologiya elmləri doktoru Vaqif Yusiflinin ondan bəhs edən məqaləsini oxuyanda bildim ki, sən demə, Ədalət Ni­cat da I Qarabağ müharibəsində doğma yurdun nicatı uğrunda silahlı mübarizə aparanlardandır. 

Qələm dostum Ədalət 1966-cı ildə Qubadlının Hacılı kəndində doğulub. 1984 cü ildə Qara İlyasov adına orta məktəbi bitirib. Sovet ordusu sıraların­da xidmətdən sonra qaz idarəsində işə düzəlib. 1988-ci ildən ermənilərin sər­həd zonasında başlatdığı silahlı toqquş­malar səbəbindən ov tüfəngi ilə doğma kənd-kəsəyin keşiyində dayanıb. Ağır döyüşlərdə də yaxından iştirak edib, ölüm-dirim mübarizəsindən zərrəcə çə­kinməyib. 

Vaqif Yusifli yazır: “ Ədalət Nicat 1988–1993-cü illərdə Vətən torpaqları uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak edib, qanı axıb torpağa, şəhid olan igidlərimi­zin son dəfə Vətən göylərinə baxdığını görüb. İçindəki dərdləri, harayları 20 ildir ki, şeirə çevirir. Şeir onun üçün dərdlərini ovutmaq, nisgillərini ünvanına çatdırmaq, qələbəyə, sabaha inamını qorumaq üçün lazımdır...”

Bu sətirlər yazılanda torpaqlar hələ düşmən tapdağında idi. Ədalət şəhid olan döyüşçü dostlarından, yurddaşla­rından, həm də bulaqlardan, qəribsəmiş yamaclardan, çöllərdən, şəhid çiçəkləri də nəzmə çəkirdi: 

Mən səni tək qoyub gəldim,

Yurdda sən qaldın, çiçəyim.

Gələndə qoxlayammadım,

Kövrəlib doldun, çiçəyim.

Gülləyə vermədim sinə,

Layiq dost olmadım sənə,

Məndən yurda, yurddan mənə,

Son ümid oldun, çiçəyim. 

Artıq o ümid göyərib. Qarabağ da, Şərqi Zəngəzur və o cümlədən, Qubadlı da işğaldan azad olunub. Ədalətin yurd həsrəti toxdayıb, amma hələ ki, bu barə­də tərənnüm şeirləri yazmır. Deyir, bunu birdəfəlik Qubadlıya qayıdandan, o yer­lərin daşlarını doyunca öpüb, güllərini qoxlayandan sonraya saxlamışam. Çün­ki hələ də yuxularında özünü səngərlər­də görür. Səngər həyatı isə kino lenti kimi gözləri önündən keçir. 

...Özünümüdafiə batalyonları yaran­mağa başlayanda yenicə ailə qurmağına baxmayaraq, kənarda qalmağı şəninə sığışdırmayıb, öz kəndlərindən üç nəfər­lə birlikdə könüllü olaraq 2-ci batalyona yazılıb. 

– Bir qədər sonra batalyonumuzun kəşfiyat bölməsi “OMON”a keçdi, – deyə Ədalət xatirələrə dalır. – Bölmə ko­mandirimiz bizim kəndən olan Şirin idi, həmkəndlilərim Elşad, Elçin, bir də mən onun hər əmrinə müntəzir durmuşduq. Sumqayıtdan gəlmiş, əslən rayonumu­zun Mollu kəndindən olan Ənvər, Ramiz, Qayalı kəndindən Cənnət, Fail, Coşqun, Mənsur, Hal kəndindən Ədalət də var idi sıralarımızda. Ona qədər Qubadlının an­caq bizim Hacılı ilə qonşu olan kəndlərini tanıyırdım. Orduda olanda isə nəinki Qu­badlının bütün kəndlərini, hətta Laçınının çox kəndini tanıdım. Sərhəd kəndlərinin hamısında keşikdə durmuşuq. 

Bir dəfə tapşırıq verildi ki, Qafanın Zeyvə kəndində yerləşən düşmən texni­kaları haqqında məlumat gətirsinlər. To­ran düşənə qədər gözlədilər. Axşamüstü Zor kəndi tərəfdən Ağa çayını keçib kən­din yaxınlığına yerləşdilər. Yavaş-yavaş sürünərək erməni postuna yaxınlaşdılar. Birdən düşmən hər tərəfdən çaqqal sü­rüsü kimi ulaşa-ulaşa kəşfiyyatçılarımızın üstünə axışdılar. Heç demə, Ədalətgili əvvəldən görüblərmiş. 

– Bizi diri tutmaq üçün 3 tərəfdən mü­hasirəyə aldılar, – deyə o xatırlayır. – An­caq bircə tərəfdə sıldırım qayalıq var idi, ətəyi də sıx qaratikan kolları. Bircə çıxış yolu ora idi. O istiqamətdə geri çəkilmə­li olduq. Ermənilərin ağlına gəlməzdi ki, sıldırıma, qaratikanlığa tərəf gedərik. Bi­zimsə başqa yolumuz yox idi. Özümüzü sıldırıma vurduq, üzümüz, əllərimiz al qana boyansa da, ordan sağ çıxdıq. Dı­ğalar bunu gec anladılar. Atışma düşdü və biz artıq hündürə qalxmışdıq deyə, heç kim gülə yarası almadan sağ-sala­mat geri qayıda bildik. Sabahısı yanımıza Daxili İşlər Nazirliyindən yüksək rütbəli zabit gəlmişdi. Batalyon komandirimiz bizim sücaətimiz barədə ona məlumat verdi. O da bizi sıradan qabağa çıxarıb şəxsən əlimizi sıxdı, təşəkkür etdi, pul mükafatı da verdi. 

Ədalətgil o zaman Seytasda, Cibik­lidə, Topağacda, Göyyalda, Davudluda, Əyində, Çardaxlıda – bütün sərhəd kənd­lərində postlarda durublar. Laçında ge­dən döyüşlərdə iştirak ediblər. Bu barədə danışanda deyir ki, güllə kimi sevdisə, Tanrı yanında şəhadətə qovuşdu. Şair isə qəlpə yarası alsa da, sağalaraq aya­ğa durub. Ölə də bilərdi, çünki ölümü gö­zünə alıb silah götürmüşdü. Qismətində bugünkü Böyük Zəfəri görmək varmış. 

2015-ci ildən AYB nin üzvü olan qazi-şair Ədalət Nicat 6 şeir kitabının müəlifidir. Onun Azərbaycanın Milli Qəh­rəmanı Əliyar Əliyevə həsr etdiyi “Zəngə­zur pələngi” epik poemasında qələbəyə inam, igidliyin tərənnümü üstünlük təşkil edir. Poemada Əlyar Əliyevin doğumun­dan ölümünə qədər keçdiyi yol gözlərimiz qarşısında canlanır. Məlum olur ki, Əl­yar Əliyevi qəhrəmanlığa səfərbər edən amillər illər boyu onun xasiyyətində, xa­rakterində boy atırmış, ucalırmış. Müha­ribə başlananda Əlyar da özünümüdafiə dəstələrindən birini yaradıb, dəstəsi kiçik olsa da, düşməni əzib, tezliklə onun igid­liyinin sorağı bütün Azərbaycana yayılıb. İndi Əlyarın da, digər ölməz qəhrəman­larımızın da ruhu şaddır – qəvi düşmən torpaqlarımızdan tamamilə kürünüb atı­lıb. Əlyargillə səngərlərdə dəfələrlə gö­rüşmüş döyüşçü-şair bu gün onları vəsf etməkdən qürur duyur:

Fəxr ilə yad edir onu könüllər,

Unutmaz nə Vətən, nə də ki, ellər.

Gəlib ömrümüzdən keçsə də illər,

Həmişə bizimlə qalacaq Əlyar! 

Əli NƏCƏFXANLI
XQ