NASA-nın InSight missiyasından əldə olunan məlumatlar Marsın dərin qatlarında maraqlı kəşfə səbəb olub. Alimlər müəyyən ediblər ki, planetin mantiyası qədim asteroidlərin qalıqları ilə doludur. Tektonik plitələrin olmaması isə bu parçaların milyardlarla il salamat qalmasına şərait yaradıb.

Tədqiqat göstərir ki, Marsın dərinliklərində diametri 4 kilometrədək olan nəhəng daş parçaları yatır. Onlar 4,5 milyard il əvvəl Günəş sisteminin erkən dövrlərində baş verən fəlakətli toqquşmaların izləridir. Həmin vaxt nəhəng asteroidlər və protoplanetlər Marsı bombardman edir, qabığı və mantiyanı əridir, maqma okeanları əmələ gətirirdi. Bu proses nəticəsində asteroidlərin qalıqları planetin dərinliklərində “möhürlənib”.

Kəşf London İmperial Kollecinin alimləri və onların amerikalı həmkarlarının birgə araşdırması sayəsində mümkün olub. Mütəxəssislər InSight aparatının seysmometrindən əldə edilən məlumatları təhlil ediblər. Qurğu 2018–2022-ci illərdə fəaliyyət göstərərək 1319 mars zəlzələsini qeydə alıb. Bu göstəricilər sayəsində ilk dəfə olaraq Qırmızı planetin qabığının, mantiyasının və nüvəsinin quruluşu dəqiq öyrənilib.

Seysmik dalğaların davranışı göstərib ki, mantiyada müəyyən zonalarda siqnalların sürəti yavaşıyır. Kompüter modelləri isə bu fərqin səbəbinin məhz yad süxur parçaları olduğunu sübut edib.

Mütəxəssislərin fikrincə, Yer üzündə belə izlər çoxdan itib, çünki tektonik plitələr planetin daxili qatlarını daim qarışdırır. Marsda isə bu proses demək olar ki, dayanıb. Məhz buna görə də qədim daşlar günümüzə qədər qorunaraq alimlərə planetlərin formalaşdığı dövrə işıq salmaq imkanı verir.

S.ELAY

XQ