Səmərqənddə keçirilən sammitdə Avropa İttifaqı və Mərkəzi Asiyanın beş dövləti strateji tərəfdaşlığı genişləndirmək və inkişaf etdirmək niyyətində olduqlarını bəyan ediblər.
AZƏRTAC “Euronews”a istinadla xəbər verir ki, sammit iştirakçıları ilin sonunadək əlavə investisiyaların, xüsusilə də Trans-Xəzər nəqliyyat dəhlizinə sərmayələrin cəlb edilməsi məqsədilə forumun keçirilməsi barədə razılığa gəliblər. Bu dəhliz Avropa və Asiya regionları arasında yük ixracının müddətini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa, həmçinin Özbəkistanda Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının (EBRD) yerli ofisinin yaradılmasına imkan verəcək. Sammitin hər iki ildən bir keçirilməsi ideyası da dəstəklənib.
Qeyd edək ki, Avropa İttifaqı Səmərqənddə keçirilən iki günlük sammitin yekununa dair Mərkəzi Asiya ölkələri ilə yeni strateji tərəfdaşlıq elan edib. Forum qeyri-sabit geosiyasi və iqtisadi şəraitdə baş tutub. Bu, ABŞ Prezidenti Donald Trampın bir sıra ölkələrə, o cümlədən ABŞ-ın müttəfiqləri olan Böyük Britaniya və Aİ-yə qarşı yeni ticarət rüsumları tətbiq etməsindən sonra baş verib. Bu addım bazarlarda narahatlıq yaradıb və dünya liderləri tərəfindən tənqid olunub.
Sammitdə Avropa İttifaqının prezidenti Antoniu Koşta, Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula fon der Lyayen, eləcə də Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan, Türkmənistan və Özbəkistan liderləri iştirak ediblər.
Ursula fon der Lyayen bəyan edib ki, Avropa İttifaqı Mərkəzi Asiya ölkələri üçün ümumi dəyəri 12 milyard avro olan investisiya paketi hazırlayıb.
Məlumata görə, bu məbləğin 3 milyard avrosu nəqliyyat sahəsində layihələrin maliyyələşdirilməsinə, 2,5 milyard avro isə strateji xammalla bağlı layihələrə sərmayə qoyulmasına yönəldiləcək. Həmçinin 6,4 milyard avro su ehtiyatları, enerji və iqlim sahəsində layihələrə, 100 milyon avro isə peyk internetinin inkişafına sərf olunacaq.
Avropa İttifaqı üçün təmiz enerji və nadir torpaq metallarına çıxış böyük əhəmiyyət daşıyır. Aİ 2050-ci ilə qədər iqlim neytrallığına nail olmağa və strateji sektorlarda öz muxtariyyətini gücləndirməyə çalışır.
Xatırladaq ki, Orta Dəhliz kimi tanınan Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu Çini ilə Avropa ölkələrini Qazaxıstan, Xəzər dənizi akvatoriyası, Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə vasitəsilə birləşdirir. Son illərdə bu dəhliz üzrə yükdaşımaların həcmi 8 dəfə artıb. Əgər 2021-ci ildə daşınan yüklərin həcmi 560 min ton idisə, 2024-cü ildə bu rəqəm 4,5 milyon tona çatıb. Bu il üçün proqnoz 4,9 milyon ton, 2029-cu ilə qədər isə yükdaşımaların 10 milyon tona çatacağı gözlənilir.
