Tərəflər arasında ticarət dövriyyəsi 24 milyard dolları keçib
Azərbaycanın dünya ölkələri ilə qarşılıqlı səmərəli iqtisadi münasibətləri getdikcə genişlənir. Bunun nəticəsində 2023-cü il ərzində ölkəmizin ümumi ixracı 33,9 milyard dollar, qeyri-neft sektoru üzrə ixrac isə 2022-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 9,8 faiz artaraq 3,3 milyard dollar təşkil edib.
Azərbaycan beynəlxalq aləmdə nüfuzunu genişləndirərək investisiya cəlb-ediciliyini artırmaqla yanaşı, Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələri ilə də beynəlxalq ticarət əlaqələrini qarşılıqlı əməkdaşlıq çərçivəsində daim inkişaf etdirir. Təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, Azərbaycanın hazırda ticarət əlaqələrinin 50 faizdən çoxu məhz Aİ ölkələrinin payına düşür.
Ölkəmizdə həyata keçirilən çoxşaxəli, uğurlu siyasət nəticəsində hazırda Azərbaycan dünyada baş verən iqtisadi təlatümlər fonunda dünyanın sürətli inkişaf tempinə çatan ölkələrindən birinə çevrilib. Bu, özünü daha çox çevik və səmərəli iqtisadi idarəetmənin qurulması, köklü struktur–institusional islahatların reallaşdırılması nəticəsində qeyri-neft sektorunun payının yüksəlməsi ilə büruzə verib. Qeyri–neft sənayesinin inkişafı ölkəmizin karbohidrogen daşıyıcılarının hasilat və ixracından əldə edilən gəlirlər hesabına sürətlənib, bunun sayəsində isə daxili istehsalın və istehlak bazarının idxaldan asılılığı azalıb, ixracın şaxələnməsi reallaşıb.
Son 20 il ərzində respublikada yüzlərlə müasir sənaye müəssisəsinin, yeni istehsal sahələrinin, müxtəlif bölgələrdə sənaye parklarının yaradılması da yerli məhsulların payının əhəmiyyətli dərəcədə artmasını şərtləndirməklə yanaşı, ixrac imkanlarının genişlənməsində önəmli rol oynayıb.
Təbii ki, ixrac imkanlarının genişlənməsi üçün respublikada müxtəlif sahələri əhatə edən istehsalat sahələrinin, yeni investisiyalar cəlb edilməsi üçün gözəl biznes mühitinin və siyasi sabitliyin yaradılması diqqət mərkəzində saxlanılıb.
Bu gün dünyada ciddi narahatlıq doğuran geosiyasi proseslər, qarşıdurmalar fonunda enerji təhlükəsizliyi zəruri amilə çevrilib. Bütün ölkələrin, xüsusilə də Avropa ölkələrinin enerji təhlükəsizliyi diqqət mərkəzində saxlanılıb. Azərbaycanın gerçəkləşdirdiyi uğurlu enerji siyasəti nəticəsində ölkəmiz Avropanın enerji təhlükəsizliyinin qarantı rolunda tanınıb.
Azərbaycan–Aİ enerji əməkdaşlığı istiqamətində 2006-cı ildə Anlaşma Memorandumu və 2011-ci ildə Cənub Qaz Dəhlizi ilə bağlı Birgə Bəyannamə imzalanıb. Bütün bunlar Avropanın enerji xəritəsini tamamilə dəyişdirib. Neft hasilatı ilə başlayan enerji layihələri daha sonra qaz hasilatı, Xəzər dənizini Qara dəniz və Aralıq dənizi ilə birləşdirən neft kəmərinin tikintisi, uzunluğu 3500 kilometr olan Cənub Qaz Dəhlizinin istismara verilməsi ilə davam edib.
Artıq Cənub Qaz Dəhlizi tam gücü ilə işləyir və bununla da Azərbaycanın təbii qazı Avropaya çatdırılır. Bütün bunlar Azərbaycanın Aİ üçün önəmli tərəfdaş olduğunun bariz ifadəsidir.
Bu məsələdə respublikamızla Aİ-nin enerji sahəsində uzunmüddətli, proqnozlaşdırılan və çox etibarlı əməkdaşlıq əlaqələri mühüm önəm daşıyır. Azərbaycan ilə Aİ arasında bir çox sahələri əhatə edən, o cümlədən neft, qaz və bərpaolunan enerji mənbələrini, hidrogeni, enerji səmərəliliyini və digər məsələləri nəzərdə tutan səmərəli enerji dialoqu mövcuddur. Ölkəmizdə bərpaolunan enerjinin istehsalı sahəsində olan böyük potensial Aİ tərəfindən artıq yüksək dəyərləndirilir.
Hazırda külək və günəş enerjisindən istifadə edilməsi üçün investisiya qoyuluşu prosesinə başlanıb. Təkcə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun azad olunan ərazilərində günəş və külək enerjisi potensialının 9200 meqavat olması müəyyənləşdirilib. Xəzər dənizinin də külək enerjisi üzrə yüksək potensialı nəzərə alınaraq, yaxın gələcəkdə Azərbaycanda çoxlu sayda bərpaolunan enerji mənbələrinin yaradılacağı proqnozlaşdırılıb. Eyni zamanda, Xəzər dənizində qarşıdakı dövrdə istifadəyə veriləcək yeni qaz yataqlarının da mövcudluğu “mavi yanacağ”ın genişhəcmli ixracı üçün aydın təsəvvür yaradıb.
Bu məqamda Aİ ölkələri ilə ticarət dövriyyəsini ifadə edən statistik göstəricilər də diqqət çəkir. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, Aİ ölkələri ilə ticarət dövriyyəsinin dəyəri 2023-cü ildə 24 milyard 821 milyon dollar təşkil edib.
Hesabat dövründə respublikamızdan Aİ ölkələrinə 21 milyard 821 milyon dollar dəyərində ixrac (1 il əvvələ nisbətən 12,7 faiz az), 3 milyard 84 min dollar dəyərində idxal (illik 28,5 faiz çox) əməliyyatları həyata keçirilib.
2023-cü ildə Aİ ölkələrinin Azərbaycanın ümumi ixracında payı 64,4 faiz, ümumi idxalında payı isə 17,4 faiz təşkil edib. Bu dövrdə Azərbaycanın ən çox ticarət dövriyyəsi ardıcıl olaraq İtaliya, Almaniya, Yunanıstan, İspaniya və Çexiya ilə olub.
Azərbaycanın İtaliya ilə ticarət dövriyyəsinin dəyəri 15 milyard 685 milyon dollar, o cümlədən ixracının dəyəri 15 milyard 208 milyon dollar, idxalının dəyəri isə 477 milyon 903 min dollar təşkil edib. Son 1 ildə ticarət dövriyyəsi 13,4 faiz, o cümlədən ixrac 14,5 faiz azalıb, idxal isə 40,4 faiz artıb.
Ölkəmizin Almaniya ilə ticarət əməliyyatlarının dəyəri 1 milyard 824 milyon dollar, o cümlədən ixracının dəyəri 907 milyon 992 min dollar, idxalının dəyəri isə 916 milyon 421 min dollar olub. İl ərzində ticarət dövriyyəsi 45,4 faiz, o cümlədən ixrac 53,6 faiz, idxal isə 38,1 faiz artıb.
Azərbaycanın Yunanıstan ilə ticarət dövriyyəsinin dəyəri 1 milyard 395 milyon dollar, o cümlədən ixracının dəyəri 1 milyard 363 milyon dollar, idxalının dəyəri isə 32 milyon 341 min dollar təşkil edib. Son 1 ildə ticarət dövriyyəsi 1,7 faiz, o cümlədən ixrac 2 faiz azalıb, idxal isə 14 faiz artıb.
Ölkəmizin İspaniya ilə ticarət əməliyyatlarının dəyəri 888 milyon 505 min dollar, o cümlədən ixracının dəyəri 785 milyon 367 min dollar, idxalının dəyəri isə 103 milyon 138 min dollar olub. İl ərzində ticarət dövriyyəsi 19,5 faiz, o cümlədən ixrac 22,2 faiz azalıb, idxal isə 8,8 faiz artıb.
Azərbaycanın Çexiya ilə ticarət dövriyyəsinin dəyəri 767 milyon 269 min dollar, o cümlədən ixracının dəyəri 684 milyon 215 min dollar, idxalının dəyəri isə 83 milyon 54 min dollar təşkil edib. Son 1 ildə ticarət dövriyyəsi 22,5 faiz, o cümlədən ixrac 25,8 faiz azalıb, idxal isə 23,2 faiz artıb.
V.BAYRAMOV
XQ
