Avropada hüquq və əxlaq üz-üzə gəlir
İsveçin Baş naziri Ulf Kristersson bildirib ki, isveçlilərin növbəti dəfə Quranı yandırmaq qərarından son dərəcə narahatdır. O bunu TT İsveç İnformasiya Agentliyinə müsahibəsində bildirib.
Baş nazir deyib: “Quranı yandırmaq barədə son günlərdə hakimiyyət orqanlarına bir neçə dəfə müraciət edilib. Əgər onlar bunu etsələr biz təhlükəli riskə qarşılaşacağıq. Mən bunun nəyə gətirib çıxaracağından çox narahatam”.
Xatırladaq ki, müqəddəs kitabın yandırılması aksiyaları Stokholm və Kopenhagendə yerli hakimiyyət orqanlarının icazəsi ilə həyata keçirilir. Və bu, liberal demokratiyanın iki sütunu olan söz azadlığı və nümayiş hüququna uyğun gəldiyi ilə əsaslandırılır.
Bununla belə, İslam dünyası hadisəni qəzəb və nifrərlə qarşılayıb. Onun yandırılmasını “nifrət əsasında cinayət” adlandırıb və möminlərin Məhəmməd peyğəmbərə nazil olan Allahın kəlamının yer aldığı kitaba “alçaq hücum” kimi qiymətləndirib. İraq, Livan, Əlcəzair və Misir öz narazılıqlarını bildirib və cavab olaraq diplomatik addımlar atıblar. Keçən həftə izdiham Bağdadda İsveç səfirliyini yandırıb, bu da səfirliyin bağlanmasına səbəb olub.
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi də Quranın yandırılması aktına reaksiya verib. "Biz Quranın yandırılması ilə bağlı çirkin hərəkəti qətiyyətlə qınayırıq. Hakimiyyəti cinayətkarlara qarşı bütün lazımi tədbirləri görməyə və nifrət zəminində bu cür cinayətlərin təkrarlanmasının qarşısını almağa çağırırıq". İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) isə Quranın yandırılması ilə bağlı fövqəladə iclas keçirəcək. İyulun 31-də İƏT üzvü olan 57 ölkənin xarici işlər nazirləri virtual formatda fövqəladə iclasda iştirak edəcəklər. İclasda İsveç və Danimarkada Quranın yandırılması müzakirə olunacaq.
İslam dünyasının reaksiyası ilə bağlı Borrell verdiyi açıqlamada hadisələrin "bir çox müsəlmanı incitdiyini" etiraf edib və dini müxtəlifliyə hörmətin Avropa İttiaqının əsas dəyərlərindən biri olduğunu söyləyib.
Avropa İttifaqı rəsmisi bildirib: “Biz həm xaricdə, həm də daxildə din, inanc və ifadə azadlığını müdafiə edirik. Lakin qanuni olan hər şey etik deyil. İndi qarşılıqlı anlaşma və hörmət üçün bir araya gəlməyin vaxtıdır. Fərdi təxribatçılar tərəfindən bu cür hərəkətlər, ancaq bizi ayırmaq, cəmiyyətlərimizi parçalamaq istəyənlərin xeyrinədir”.
Oxşar açıqlamalar artıq Avropa İttifaqı ölkələrindən, o cümlədən İsveç və Danimarkadan da eşidilib. Bununla belə, söz azadlığı ilə dinə hörmətin necə balanslaşdırılması sualı hələ də qəti cavabını gözləyir. Bu, BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasının qətnaməsinin müzakirəsində də özünü göstərib. Bu ayın əvvəlində Almaniya, Fransa, Belçika, Finlandiya, Böyük Britaniya və ABŞ da daxil olmaqla 11 Qərb ölkəsi BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasının ölkələri “ayrı-seçkiliyə təhrik edən hərəkətlərə və dini nifrət təbliğatına qarşı mübarizəyə çağıran qətnaməsi”nin əleyhinə səs verib. Qərb koalisiyası bu qətnamənin onların insan hüquqları və söz azadlığı anlayışına zidd olduğunu bildirib. Meksika, Paraqvay və Çili kimi Latın Amerikası ölkələri bitərəf qalıb, Şura üzvlərinin əksəriyyəti, xüsusilə Pakistan, Qətər, Mərakeş, Çin, Cənubi Afrika, Vyetnam və Ukrayna lehinə olub.
Fransa səfiri Jerom Bonnafon isə deyib: “Nə BMT, nə də ayrı-ayrı dövlətlər nəyin müqəddəs olduğunu müəyyən etməməlidir”. Yeganə qeyri-Qərb ölkəsi olan Kosta Rika təmsilçisi "dinlərin tənqidinin hər hansı ifadəsi özlüyündə zorakılıq və ayrı-seçkiliyə təhrik etmədiyini", söyləyib.
Bunlar göstərir ki, vaxtında ciddi tədbir görülməsə, müqəddəs kitabla bağlı təxribatlar davam edəcək.
Pünhan ƏFƏNDİYEV,
“Xalq qəzeti”
