Naxçıvan Muxtar Respublikası – 100

Qədim Naxçıvan torpağı tarix boyu bütün çətinliklərə sinə gərib, Azərbaycanın bu dilbər guşəsinin hər qarışı qəhrəman naxçıvanlılar tərəfindən fədakarlıqla qorunub. Muxtariyyətimizin qazanılmasında, qorunmasında çox şücaətlər göstərilib. 

Muxtar respublikamızın əsl yüksəlişi və bugünkü tərəqqiyə qovuşması Ulu ön­dər Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ötən əsrin 90-cı illərində çox mürəkkəb ta­rixi-siyasi şəraitdə Moskvada nəzarət və təqiblərdən yaxa qurtararaq öz xalqının köməyinə gələn görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev Bakıda da dönük rəhbər­lərdən soyuq münasibət görəndə doğul­duğu torpağa üz tutdu. Naxçıvanlılar Ulu öndəri böyük səmimiyyət və ehtiramla qarşıladılar. Üstünü qara buludlar almış muxtar respublika əhalisi görkəmli dövlət xadiminin zəka və qüdrətinə sığındı. 

Naxçıvanlılar Ulu Tanrının xalqımızın xilası və nicatı üçün qoruyub saxladığı, taleyin bu qədim yurd yerinə göndərdiyi böyük rəhbərin ətrafında sıx birləşdi, onu Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məcli­sinin Sədri seçdilər. Naxçıvanda yaşayıb fəaliyyət göstərdiyi dövrdə Ümummilli liderin reallaşdırdığı müdrik və qətiyyətli tədbirlər qısa müddətdə muxtar respub­likanın etibarlı müdafiəsini təmin etdi, dövlət müstəqilliyi ilə bağlı qabaqlayıcı addımlar atıldı. 

“Naxçıvan Muxtar Respublikası­nın 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 dekabr 2023-cü il tarixli sərəncamında da deyildiyi kimi: “Naxçı­vanın davamlı inkişafında Ümummilli li­der Heydər Əliyevin böyük xidməti vardır. Ulu öndər hakimiyyətə gəldiyi vaxtlardan etibarən daim Naxçıvanı diqqətdə sax­lamış, muxtar respublikanın gələcəyi ilə bağlı ən vacib qərarların təşəbbüskarı olmuşdur. 

Məhz Heydər Əliyevin uzaqgörən­liyi sayəsində 1990-cı il noyabrın 17-də Naxçıvan Muxtar Respublikasının ali qanunverici orqanında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin üçrəngli bayrağının dövlət rəmzi olaraq qəbul edilməsi döv­rün mürəkkəb ictimai-siyasi proseslərinə həlledici təsir göstərmiş və Azərbaycanı müstəqilliyə sürətlə yaxınlaşdırmışdır”.

O günlərdə üçrəngli bayrağımızın ilk dəfə Naxçıvan Ali Məclisində qaldırılma­sı, muxtar respublikanın adından “sovet, sosialist” sözlərinin çıxarılması, qonşu Türkiyə və İranla zəruri əlaqələr yaradıl­ması Ulu öndərin təkcə Naxçıvan deyil, bütövlükdə, xalqımız qarşısında misilsiz tarixi xidmətləri idi. Sonralar Ümummilli Liderimiz bununla bağlı naxçıvanlılara xitabən deyəcəkdi: “Mən 3 il Naxçıvanda yaşamağımı və sizinlə, muxtar respubli­kanın əhalisi ilə birlikdə işləməyi həyatı­mın, deyə bilərəm ki, ən parlaq, ən şərəfli bir dövrü hesab edirəm”. 

1992–1993-cü illərdə AXC–Müsa­vat hakimiyyətinin xalqa zidd siyasətinin bais olduğu başıpozuqluq dövründə də Ulu öndər Naxçıvanı qorumuş, onu iş­ğaldan, məhv olmaqdan xilas etmişdir. Ümummilli liderin daimi diqqəti, himayə­si, yerli potensialın hərəkətə gətirilməsi ilə ölkədə ilk dəfə Naxçıvanda başladığı aqrar islahatlar uğurla həyata keçirildi. Mövcud sənaye müəssisələri özəlləş­dirildi və yenidən quruldu. Yerli ehtiyat­lara əsaslanan müasir istehsal sahələri yaradıldı. Naxçıvan şəhərində, rayon mərkəzlərində, yaşayış məntəqələrində əsaslı quruculuq işlərinə başlandı. So­sial-mədəni obyektlər, binalar təmir və bərpa edildi, yeni obyektlər tikildi. Təhsil, səhiyyə və digər sahələrin inkişafı priori­tet vəzifəyə çevrildi. 

Əhalinin elektrik enerjisi, qaz, içməli su problemi aradan qaldırıldı. Kommu­nikasiyalar təzələndi, genişləndi. Ra­bitə-nəqliyyat şəbəkəsi müasirləşdirildi, tələbata uyğun quruldu. Muxtar respub­likanın etibarlı müdafiəsi təmin olundu, hərbi quruculuq məsələləri diqqət mərkə­zində saxlanıldı. Minnətdarlıqla vurğu­lamaq yerinə düşər ki, həyata keçirilmiş misilsiz işlərin hamısında əsas məqsəd məmləkətimizin hərtərəfli tərəqqisinə, insana qayğıya, əhalinin maddi-rifah ha­lının, yaşayış səviyyəsinin və şəraitinin daha da yaxşılaşdırılmasına yönəlmişdi. 

Naxçıvanlılar yaxşı bilirlər ki, Heydər Əliyev şəxsiyyəti olmasaydı, Naxçıvan yaşayaraq bugünkü günə gəlib çata, onun muxtariyyəti və ərazisi qorunub saxlanıla bilməzdi. Biz buna görə daim Ulu öndərə borcluyuq. Əldə olunmuş uğurlar və nailiyyətlər dahi rəhbərin yolu­na sədaqətin nəyə qadir olduğunun daha bir göstəricisinə çevrilmişdir. 

Ulu öndər Heydər Əliyevin Naxçıva­nın muxtariyyət statusunun qorunması, muxtar respublikanın yubileylərinin keçi­rilməsi istiqamətində həyata keçirdiyi təd­birlər dahi rəhbərin bu qədim yurd yerinə qayğısının ifadəsi idi və Naxçıvan Muxtar Respublikasının 80, 85, 90, 95 illik yubi­leylərinin ölkəmizdə geniş qeyd olunması bunun bariz nümunəsidir. 

Son 20 ildə dövlət başçısı 15 dəfə muxtar respublikamıza səfər etmiş, qə­dim diyarımızın sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsinə dair müxtəlif sərən­camlar, Dövlət proqramları imzalanmış­dır. “Naxçıvan Muxtar Respublikasının 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqın­da” sərəncam imzalaması isə əsl bay­ram ərməğanı oldu. sərəncamda deyilir: “Naxçıvan Muxtar Respublikası bu gün dövlət proqramlarını və infrastruktur la­yihələrini uğurla gerçəkləşdirir, ölkənin iqtisadi qüdrətinin artırılmasında və intel­lektual potensialının gücləndirilməsində yaxından iştirak edir. Hazırda Naxçıvan beynəlxalq miqyaslı mötəbər tədbirlərin ardıcıl keçirildiyi məkanlardandır. Azər­baycanın ətraf mühitin mühafizəsinə yönəlmiş fəaliyyəti çərçivəsində muxtar respublika yaşıl enerji zonası elan olun­muşdur. Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə nəqliyyat imkanlarının genişləndiril­məsi istiqamətində işlər davam etdirilir”.

Naxçıvanın uğurları ilbəil artmaqda­dır. Həyatın bütün sahələrində müvəf­fəqiyyətlər qazanılır, diyarın hərtərəfli inkişafı təmin edilir. Muxtar respublikada həyata keçirilən quruculuq, abadlıq və yenidənqurma işləri Azərbaycan Res­publikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin gecəli-gündüzlü məqsədyönlü fəaliyyətinin məntiqi nəticəsidir. Onun bu diyara tarixi səfərləri, ərazi bütövlüyü və təhlükəsizliyi üçün gördüyü işlər və həlli vacib olan digər məsələlərin həyata ke­çirilməsi Naxçıvanın hərtərəfli inkişafını təmin etmiş, regionu çiçəklənən diyara çevirmişdir.

Naxçıvanın muxtar respublika statusu bu bölgənin 100 illik tarixi taleyində, onun ərazisinin qorunub saxlanılmasında və təhlükəsizliyinin təmin edilməsində çox mühüm rola malik olmuşdur. Bu illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Azərbay­canın iqtisadi qüdrətinin yüksəlməsinə və hərtərəfli inkişafına da öz layiqli töhfəsini vermişdir. Ölkə Prezidentinin dediyi kimi: “Milli istiqlaliyyət yolunda Naxçıvanın at­dığı cəsarətli addımlar bütün Azərbaycan xalqı tərəfindən rəğbətlə qarşılanmış, respublikada cərəyan edən ictimai-siyasi proseslərə öz müsbət və həlledici təsirini göstərmişdir. Naxçıvan Muxtar Respubli­kası bu gün milli dövlət quruculuğu pro­sesinin fəal iştirakçısı olub, ölkəmizin iq­tisadi qüdrətinin artırılması və intellektual potensialının gücləndirilməsinə dəyərli töhfələr verir”.

Artıq Naxçıvan muxtariyyətinin 100 yaşının müxtəlif tədbirlərlə qeyd olun­masına start verilib. Şübhəsiz ki, hamı­mız üçün əziz olan bu il də Naxçıvanda hərtərəfli inkişaf təmin olunacaq, abad­lıq-quruculuq işlərinin həcmi, sosial-iqti­sadi inkişaf dinamikası və əhalinin rifah halı daha da artacaq, 100 ilin Naxçıvanı tariximizə daha bir yüksəliş və tərəqqi dövrü kimi yazılacaqdır. Bütün bunlar onu göstərir ki, Naxçıvan Muxtar Res­publikasının yaradılması Azərbaycanın siyasi tarixinin mühüm əhəmiyyətli ha­disəsidir. Ulu öndərin “Mən istəyirəm ki, mənim arzum, istəklərim, Azərbaycan dövləti haqqında, müstəqil Azərbayca­nın gələcəyi haqqında və Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan haqqında planlarım, arzularım yerinə ye­tirilsin” sözləri indi xoş bir arzu çərçivə­sindən çoxdan çıxmış və bu günümüzün möhtəşəm reallığına çevrilmişdir.

Bəli, Ulu öndərimizin Azərbaycan haqqında, Naxçıvan haqqında arzuları, planları Onun layiqli davamçısı, dövlət başçısı tərəfindən uğurla reallaşdırılır. Ölkə başçısının Naxçıvanın çiçəklənmə­si uğrunda mühüm qərarlarından biri də muxtar respublikada müasir idarəetmə sisteminin tətbiq olunmasıdır. Xalqın if­tixarına çevrilən ölkə Prezidentinin gün­dəlik diqqət və qayğısı ilə əhatə olunan qədim Naxçıvan diyarında bu gün yeni bir həyat çağlayır, dövlət başçısının Nax­çıvanın kiçik problemlərinə belə böyük həssaslıqla yanaşması hər birimizin ürə­yini dağa döndərir. 

Tarix boyu başı çox bəlalar çəksə də, dəfələrlə yüksəliş dövrü yaşamış, zən­gin mədəni irs yaratmış qədim Naxçıvan muxtariyyətinin 100-cü ali təntənəsini yaşayaraq bugünkü inkişafı ilə möhkəm köklər üstündə qol-qanad atıb daha xoş sabahına doğru inamla irəliləyir. 

Məhəbbət MİRZƏYEVA,
“Şərq qapısı” qəzetinin əməkdaşı

Naxçıvan