Yoluxmalar təhlükəli həddə deyil, lakin arxayınlaşmaq da olmaz
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) eksperti Mariya van Kerxove bildirib ki, dünyada koronavirusun EG.5 variantının yayılması, hələ ki bu xəstəliyin daha ağır gedişatına gətirib çıxarmayıb. O qeyd edib ki, hazırda dünyada SARS – CoV-2-nin dominant variantı yoxdur. Yayılan bütün variantlar xəstəliyin tam spektrinin meydana gəlməsinə səbəb ola bilər, lakin ağırlaşmalar müşahidə edilmir.
Van Kerxove son ayların narahatlıq doğuran tendensiyasına – bir sıra ölkələrdə aşkar olunan koronavirus hadisələrinin sayının artmasına diqqət çəkib. Deyib ki, xəstəxanalara yerləşdirilmə sayının artması daha çox narahatlıq yaradır. Hazırda koronavirusun omikron ştamı ilə bağlı 3 variantı ÜST-da “maraq doğuran (VOI)” kateqoriyaya aid edilib. Bunlar XB.1.5, XBB.1.16 və EG.5-dir. EG.5-in dünyada artım prosesi davam edir, amma, XBB 1.5 və XBB.1.16 isə azalma mərhələsindədir. Van Kerkhove dünya üzrə bu xəstəliyin hazırda dominant variantının mövcud olmadığını açıqlayıb.
2023-cü ilin may ayında Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı COVID-19 pandemiyasının sona çatdığını elan etsə də, avqust ayından etibarən virusa yoluxma halları yenidən artmağa başlayıb. COVID-19 testlərinin həyata keçirilməsi azaldığından mövcud statistika yoluxma səviyyəsini tam əks etdirmir. Amma koronavirus mutasiyaya davam edir və bu, əvvəlki variantlardan daha təhlükəli və daha aqressiv ola biləcək yeni ştamların – “eris” və “pirola”nın yaranmasına səbəb olub.
Koronavirusa yoluxmanın artmasının səbəblərindən biri insanların başqa ölkələrdə keçirdikləri yay istirahətindən qayıtmalarıdır. ÜST-nın məlumatına görə, Cənubi Koreya, İtaliya, ABŞ, Böyük Britaniya, Avstraliya və Sinqapurda koronavirusa yoluxma hallarında kəskin artım müşahidə olunur. Bu “dalğalar” dünyada başlayandan, təxminən, iki həftə sonra Rusiyaya çatıb. Buna görə ölkənin Hökumət Evində qoruyucu maska rejimi bərpa olunub. Xəstəliyin yayılmasına bir səbəb də payızın əvvəlində havaların xeyli soyuması olur. Bu mövsümdə immunitet azalır, buna görə də getdikcə daha çox insan xəstələnir.
Türkiyənin Yoluxucu Xəstəliklər və Klinik Mikrobiologiya mütəxəssisi, professor Dr. Ümit Savaşçı bildirib ki, COVID-19-un yeni variantı olan “pirola”nın Türkiyədə də müşahidə edilməsi mümkündür. Mütəxəssisin sözlərinə görə, koronavirusun yeni variantı “pirola”başqa bir submutasiya olduğundan, türkiyəli alimlər bundan narahatdır. Çünki hazırda ölkədə bu yeni varianta qarşı peyvənd yoxdur. Ona görə də qış fəslinin yaxınlaşması ilə bu vəziyyət bizi bir az da narahat edir. Bir çox ölkələrdə “pirola” variantının olduğuna diqqət çəkən mütəxəssis həmin ştamın hələ çox geniş yayılmadığıını bildirib. Deyib ki, “pirola” ştamı “eris” variantı qədər çox yayılmayıb. Amma laboratoriyada araşdırmalar zamanı peyvəndlə müalicə olunmayacaq simptomlar tapılıb. Bu, əlbəttə ki, elm adamlarını çox narahat edir. Çünki virus peyvənddən yan qaça bilir.
Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti Təyyar Eyvazovdan hazırkı durumla bağlı vəziyyətə açıqlama verməsini xahiş etdik. İnfeksionist dedi:
– Payız aylarında hava-damcı yolu ilə yayılan infeksiyaların yoluxma dinamikasında artım çox olur. COVID-19 da hava-damcı yolu ilə yayılan infeksiya olduğu üçün mövsümlərə görə, yoluxma dinamikasında dəyişiklik var. Bu tip infeksiyalar payıza doğru aktivləşir. Unutmayaq ki, zaman keçdikcə, əldə olunmuş kollektiv immunitet zəifləyir. Pandemiyanın hər yeni dalğası virusun daha sürətli və immun nəzarətindən asan yayına bilən mutant variantlarını törədir. Bundan əlavə, əksər qadağaların aradan qaldırılması virusun yayılması üçün münbit şərait yaradır. Ona görə də hazırda ölkəmizdə yoluxma halının yüksəlməsi istisna deyil.
Payız aylarında virusa yoluxmamaq üçün hər kəs diqqətli olmalıdır. Soyuq havalarda insanlar daha çox qapalı məkanlarda olduqlarından və immunitet zəiflədiyindən yoluxma ehtimalı artır. Mümkün qədər insanların çox toplaşdığı məkanlardan uzaq durmaq lazımdır. Dezinfeksiyaedici məhsullardan istifadəni də unutmaq olmaz. Bu sadə tövsiyələr pandemiyanın şiddətli vaxtlarında özünü dəfələrlə doğruldub. Epidemiyanın alovlanma dövrlərində bu qaydalara etinasızlığın nələrə səbəb olduğunu artıq öz acı təcrübəmizdən bilirik və bunu unutmamalıyıq. Buna görə də hər kəs sağlamlığının qeydinə qalsa, nə yoluxma sayı artar, nə də xəstəxanaya ehtiyac olar.
Onu da qeyd etməliyəm ki, hazırda xəstələrin böyük qismi mövsümi qripə yoluxanlardaır. Nəzərə almalıyıq ki, soyuq aylarda respirator virus infeksiyalarına yoluxma hallarında artım qeydə alınır. Buna da infeksiyanın fəsilliyi deyilir. COVID-19 infeksiyasının fəsilliyi haqqında danışmaq hələ tezdir. Çünki pandemiyanın başlanmasından cəmi bir il yarım keçib. Bunu zaman göstərəcək ki, həmin infeksiya, həqiqətən fəsillik xarakterlidir, yoxsa yox. Müalicənin düzgün aparılması üçün özündə narahatlıq hiss edən, temperaturu yüksələnlər test etməlidirlər. Hazırda Səhiyyə Nazirliyi qripə qarşı vaksin almaq niyyətindədir. Qurum bu viruslu xəstəliyə qarşı dördvalentli vaksinin alınması üçün tender elan edib. Tenderə əsasən, birdəfəlik şprislərdə 50 min dozada dərman preparatlarının alınması nəzərdə tutulub. Qeyd edək ki, peyvəndlərin satın alınması Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) “Qriplə mübarizəyə dair Qlobal Strategiya 2019–30” strategiyasına uyğun olaraq həyata keçirilir.
Koronavirus infeksiyasının qlobal pandemiya elan olunduğunu və virusun geniş yayılma tendensiyasının davam etdiyini nəzərə alaraq, bir daha vətəndaşlarımızı diqqətli olmağa, ÜST-nın tövsiyələrinə riayət etməyə, əhalinin sağlamlığının etibarlı qorunması və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə qəbul edilən qərarlara və müəyyənləşdirilən qaydalara tam əməl etməyə çağırırıq.
Qeyd edək ki, ölkəmizdə koronavirus infeksiyasına ötən həftə 380 yeni yoluxma faktı qeydə alınıb, 221 nəfər müalicə olunaraq sağalıb. Operativ qərargahdan verilən məlumata görə, analiz nümunələri müsbət çıxan 11 nəfər vəfat edib.
Azərbaycanda indiyədək, ümumilikdə, 833 189 nəfər koronavirus infeksiyasına yoluxub. Onlardan 822 484 nəfər müalicə olunaraq sağalıb, 10 332 nəfər vəfat edib, aktiv xəstə sayı 373 nəfərdir.
Zərifə BƏŞİRQIZI
XQ
