Müharibənin davam etdiyi, tərəflərin hücum və müdafiə əməliyyatlarını genişləndirdiyi bir vaxtda Qərb ölkələri Kiyevin döyüş qabiliyyətini qorumaq və gücləndirmək üçün maliyyə, texniki və texnoloji imkanlarını səfərbər etməyə hazırlaşır.
Cəbhədə vəziyyət gərgin olaraq qalır. Rusiya qoşunları bir çox istiqamətlərdə hücumu davam etdirir, Ukrayna isə əks-hücumlara çalışır və Rusiyanın dərinliklərinə pilotsuz uçuş aparatları göndərir. Rusiya Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, son günlərdə yüzlərlə dron zərərsizləşdirilib, beş iri hava limanının fəaliyyəti dayandırılıb, sənaye obyektlərində fövqəladə hallar qeydə alınıb. Xüsusilə Novoşaxtinsk zavodunda baş verən yanğın uzun müddət davam edib və şəhərin su təchizatı müvəqqəti dayandırılıb.
Ukrayna rəhbərliyi isə bildirir ki, hücumlar yalnız PUA-larla məhdudlaşmayacaq. Prezident Vladimir Zelenski bəyan edib ki, uzaqmənzilli raketlər də istifadə olunacaq və ABŞ-ın bu məsələdə hər hansı məhdudiyyət qoymadığını söyləyib. Onun sözlərinə görə, Ukrayna həm öz istehsalı olan, həm də müttəfiqlərin dəstəyi ilə hazırlanmış raketləri tətbiq etməyə hazırdır. Məlumata görə, “Neptun” raketi modernizasiya edilərək artıq 1000 kilometrə qədər məsafəyə uçmaq gücünə malikdir. Digər tərəfdən, “Flamingo” adlı yeni raketin də sınaqları davam edir və onun istehsalının yaxın aylarda artırılması planlaşdırılır.
Maliyyə dəstəyi məsələsində Avropa ölkələri öhdəliklərini bir daha təsdiqləyir. Almaniya 2025-ci ildə 8,3 milyard avro, 2026–2027-ci illərdə isə 17 milyard avro ayıracaq. Bu, Almaniyanı ABŞ-dan sonra Ukraynanın ən böyük dəstəkçisi edir. Norveç də 8,45 milyard dollar dəyərində yardım paketi elan edib və “Patriot” zenit-raket komplekslərinin maliyyələşdirilməsinə qoşulub. Kanada Ukrayna ilə birgə ABŞ istehsalı olan hərbi texnikanın alınmasını maliyyələşdirəcək, dron istehsalında əməkdaşlıq edəcək. Ukrayna ilə İsveç arasında birgə istehsal layihələri barədə razılaşma imzalanıb.
Ukraynanın üstünlük qazandığı əsas sahələrdən biri süni intellektin döyüş idarəçiliyində tətbiqidir. “Delta” adlı komanda-idarəetmə sistemi artıq süni intellekt modulları ilə işləyir. Bu, məlumatların daha sürətli emalı, əməliyyatların planlaşdırılması və qərarların qəbulunda çeviklik yaradır. Ukrayna həm də süni intellekt ilə təchiz edilmiş pilotsuz uçuş aparatları, yarıavtonom quru platformaları, dəniz dronları, radioelektron müharibə sistemləri və informasiya əməliyyatları sahəsində yeniliklər sınaqdan keçirir. Ekspertlər hesab edirlər ki, bu, ənənəvi say üstünlüyünün əhəmiyyətini azaldır və döyüş meydanında yeni balans yaradır.
Bu təcrübə artıq NATO ölkələrinin də diqqətini çəkib. ABŞ prezidenti Donald Tramp Ukraynanın texnologiya nailiyyətlərini maraqla izlədiyini bildirib. Pentaqonun Ukrayna sistemlərini öyrənmək niyyətində olduğu qeyd olunur. Xüsusilə “Delta” sistemi Qərb üçün maraq doğurur, çünki bu, real vaxtda əməliyyatların koordinasiyasını asanlaşdırır.
Qərb ölkələrinin niyyəti yalnız müharibə dövrü ilə məhdudlaşmır. “Financial Times” yazır ki, Qərbdə Ukraynanın gələcək təhlükəsizlik arxitekturası üzrə planlar hazırlanır. Bu plan üç səviyyəli müdafiə xəttini nəzərdə tutur: neytral qüvvələrin patrul edəcəyi demilitarizasiya zonası, NATO tərəfindən silahlandırılmış Ukrayna ordusu və arxada yerləşdiriləcək Avropa qüvvələri. Lakin belə bir plan yalnız ABŞ-ın dəstəyi ilə reallaşa bilər və Vaşinqton öz qoşunlarını Ukraynada yerləşdirməyə hazır olmadığını açıq bildirir.
Bütün bu proseslər fonunda Rusiya Müdafiə Nazirliyi öz infrastrukturunun müdafiəsini və təminatını gücləndirməyə çalışır. Müdafiə naziri Andrey Belousovun rəhbərliyi ilə keçirilən iclasda hərbi obyektlərin qışa hazırlığı, o cümlədən Şimal Donanması və digər bölmələrin ehtiyacları müzakirə olunub.
Beləliklə, Ukrayna müharibəsi artıq klassik hərbi mübarizədən kənara çıxaraq yüksək texnologiyaların sınaq meydanına çevrilir. Süni intellektin tətbiqi, dronların kütləvi istifadəsi və uzaqmənzilli raketlərin istehsalı yeni strateji reallıq yaradır. Avropa və ABŞ-ın maliyyə və texniki dəstəyi Kiyevin davamlı müqavimətini təmin edir. Eyni zamanda, sülh danışıqlarının perspektivləri daha mürəkkəbləşir, çünki Qərbin dəstəklədiyi yeni müdafiə planları Ukraynanı gələcəkdə də güclü tərəf kimi masaya oturtmağı hədəfləyir.
Səbuhi MƏMMƏDOV
XQ
