Ermənistan tərəfi bölgədə sabitliyin pozulması istiqamətində əməllərindən əl çəkmir. Azərbaycan torpaqlarını uzun illər işğal altında saxlamış təcavüzkar dövlət son günlər yenə də təxribatçı addımlar atır. Əvvəlcə Basarkeçər rayonunun İstisu yaşayış məntəqəsi istiqamətində yerləşən mövqelərindən Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Kəlbəcər rayonunun İstisu yaşayış məntəqəsi istiqamətində yerləşən mövqelərini iriçaplı silahlardan atəşə tutan Hayastan ordusu bölmələrimizin adekvat cavab tədbirləri görməsi ilə yerlərində oturdulmuşlar.

Bundan bir neçə gün sonra isə Ermə­nistana məxsus kvadrokopter ordumu­zun Tovuz rayonunun Ağdam yaşayış məntəqəsi istiqamətindəki mövqeləri üzə­rində kəşfiyyat uçuşları həyata keçirməyə cəhd göstərmişdi. Bu dəfə isə bölmələrimi­zin sayıqlığı nəticəsində aşkar olunan pi­lotsuz uçuş aparatının fəaliyyətinə xüsusi texniki vasitələrlə müdaxilə edilmiş və o, ərazidən uzaqlaşdırılmışdır.

Bütün bunlar Azərbaycanla sülhdən dəm vuran Ermənistan rəhbərlərinin əməl­lərinin sülh istəyi ilə bir araya sığmadığın­dan xəbər verir. Bunun ən bariz göstəricisi baş nazir Nikol Paşinyanın Avropa Siyasi Birliyinin iyulun 18-də Oksfordda keçi­rilən dördüncü sammitində Azərbaycan Prezidenti ilə görüşməkdən imtina etməsi oldu. Qeyd edək ki, birliyin bundan öncə Çexiyanın paytaxtı Praqa, Moldovanın paytaxtı Kişineu və İspaniyanın Qrana­da şəhərlərində keçirilən üç sammitindən ikisində Prezident İlham Əliyev iştirak etmişdi. Hər iki sammitdə Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasında görüş keçiril­mişdi. İndi isə Paşinyanın Londonda qey­ri-adekvat hərəkət edərək görüşdən imtina etməsi təəccüb doğurdu. İyulun 20-də II Şuşa Qlobal Media Forumunun açılış mə­rasimində çıxışı zamanı bir çox məsələlərə dair fikirlərini bölüşən Prezident İlham Əliyev bu məqama da münasibət bildirdi. Dövlətimizin başçısı sülh sazişinin mətni üzərində danışıqların davam etdiyini dedi: “Bu gün mən daha az nikbinəm. Çünki bil­diyiniz kimi, baş nazir Paşinyan mənimlə Britaniyada görüşməkdən imtina etdi. Bu, Britaniya hökumətinin təşəbbüsü idi. Tək­lif o idi ki, bizim aramızda belə bir görüş keçirilsin, həmin Oksford tədbiri çərçivə­sində. Ermənistan tərəfi bu təklifi rədd etdi. Biz buna çox təəccübləndik, çünki dörd ay bundan əvvəl Kansler Şolts Münxen şəhərində bənzər görüş təşkil etmişdi. O, görüşdə iştirak edirdi, 5-6 dəqiqə ərzində bizimlə bir yerdə oldu, sonra otağı tərk etdi. Detallar bu idi. Belə bir format düşü­nülmüşdü ki, o, giriş sözündən sonra otağı tərk etsin. Beləliklə, görüşümüz ikitərəfli qaydada davam etdi. Britaniya hökuməti də eyni təklifi verdi. Görüşdə Britaniyanın Baş naziri iştirak edəcəkdi və sonra çıxa­caqdı. Baş nazir Paşinyan bundan imtina etdi. Yəni, o, mənimlə danışmaq istəmirsə, hansı sülh sazişindən söhbət gedə bilər. O, Britaniyanın Baş naziri ilə danışmaq istə­mirsə, Londona və Oksforda niyə səfər edirdi? Yəni, bir sıra məsələlərdə çox ciddi ziddiyyət var. Ancaq biz baxacağıq, dedi­yim kimi, mən Londondan dünən qayıtmı­şam. Bir istiqamət mətndir – sülh sazişinin mətni, digəri isə əlbəttə ki, dediyim kimi, Ermənistan konstitusiyasıdır”.

Ölkəmizin Müdafiə Nazirliyi isə bir neçə gün öncə Ermənistanın təxribatçı ad­dımları səbəbindən bəyanat yaymaq məc­buriyyətində qaldı. Nazirlik bildirdi ki, Er­mənistan tərəfindən bu kimi təxribatların törədilməsi birinci hal deyil və davamlı xa­rakter daşıyır. ABŞ-nin Ermənistanda keçir­diyi hərbi təlimlər, Fransanın Ermənistanı öldürücü silahlarla təchiz etməsi və Avropa İttifaqı tərəfindən “Avropa Sülh Fondu” adı altında Ermənistana ilkin mərhələdə 10 milyon avro dəyərində hərbi yardımın göstərilməsi işğalçı Ermənistanı bu kimi təxribatlar törətməyə həvəsləndirir və Azər­baycana qarşı növbəti müharibəyə hazırlaş­dırılmasına dəlalət edir. Müdafiə Nazirliyi bir daha xəbərdarlıq etdi ki, Ermənistan və onun havadarları Cənubi Qafqaz regionun­da yeni müharibə ocağı yaratmaq kimi niy­yətlərindən çəkinməlidirlər. Ölkəmizə qarşı bu kimi təxribat əməlləri dayandırılmadığı təqdirdə, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin arsenalında olan bütün vasitələrdən istifadə etməklə özünümüdafiə məqsədilə lazımi cavab tədbirləri görüləcək. Eyni zamanda, regionda vəziyyətin gərginləşməsinə görə bütün məsuliyyətin Ermənistanın hərbi-si­yasi rəhbərliyinin və onun havadarlarının üzərinə düşəcəyi qeyd edildi.

Rəsmi İrəvanın baş verənlərə dair yay­dığı açıqlama isə əvvəlkindən fərqlənmə­di. Hökumətin yaydığı məlumatda yenə də əvvəl səsləndirilən fikirlər təkrarlandı: “Ermənistan baş nazirinin aparatı atəşkəs rejiminin pozulması hallarının və ya onlar haqqında məlumatların araşdırılması üçün Ermənistan–Azərbaycan birgə mexanizmi­nin yaradılması təklifini bir daha təsdiqlə­yir. Biz Ermənistan Respublikası hökumə­tinin artıq əldə edilmiş ictimai razılaşmalar çərçivəsində sülh gündəliyinə sadiqliyini bir daha təsdiqləyirik”.

Ermənistan xarici işlər nazirliyi isə yaydığı açıqlamada yalanlar seriyasını davam etdirməyə çalışıb. Qeyd edilib ki, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin Ermə­nistanın növbəti müharibəyə hazırlaşdırıl­masına dair fikirləri doğru deyil. Hayas­tanın xarici siyasət idarəsi öz əməllərini bizim adımıza çıxaraq ölkəmizi vəziyyəti gərginləşdirməkdə (?) ittiham edib. Onlar, həmçinin aldıqları yeni silah-sursatların müdafiə məqsədi daşıdığını bildiriblər. Bundan başqa “Azərbaycanın cavab ver­mədiyi” (?) atəşkəsin pozulması hallarının araşdırılması üçün ikitərəfli mexanizmin yaradılması təklifi xatırladılıb.

Bu arada nüfuzlu “Fitch Ratings” rey­tinq agentliyi Ermənistan və Azərbaycan arasında genişmiqyaslı eskalasiya riski­nin gözlənilmədiyini bildirib. Məlumat agentliyin iki ölkənin iqtisadi inkişafı ilə bağlı proqnozlarında əksini tapıb. Lakin ekspertlər sülh sazişinin əldə edilməsinin çətin olacağını düşündüklərini vurğulayıb­lar. Agentliyin baza ssenarisinə görə, iki ölkə arasında, hətta, vaxtaşırı atışmaların olması nəzərə alınsa belə, ciddi eskalasiya gözlənilmir. Onu da qeyd edək ki, Ermə­nistanla bağlı hesabatda, həmçinin qeyd olunur ki, Rusiya ilə siyasi münasibətlərin pisləşməsinə baxmayaraq, ölkələr arasında iqtisadi əlaqələr güclü olaraq qalır və Er­mənistanın Rusiya Federasiyasından enerji asılılığı çox yüksəkdir.

Diqqəti Ermənistanın regionda sülh və sabitlikdə, təhlükəsizliyin təmin olunma­sında və əməkdaşlıqda maraqlı olmadığını göstərən daha bir nüansa yönəltmək istər­dik. İrəvan xarici işlər nazirlərinin “3+3” formatında Türkiyədə keçiriləcək görüşün­də iştirakla bağlı hələ qərar verməyib. Ara­rat Mirzoyanın başçılıq etdiyi nazirliyin “Sputnik Ermənistan”ın yazılı sorğusuna verdiyi cavab əsasında bu qənaətə gəlmək olar.

Qeyd edək ki, bundan əvvəl İranın Er­mənistandakı səfiri Mehdi Sübhani “3+3” formatında xarici işlər nazirlərinin növbəti görüşünün yaxın vaxtlarda Türkiyədə keçi­riləcəyini bildirmişdi. “3+3” regional plat­formasının üçüncü iclasında Ermənistanın mümkün iştirakı ilə bağlı konkret razılaş­malar olarsa, bu barədə ictimaiyyətə mə­lumat veriləcək” – deyə Ermənistan XİN-dən bildiriblər.

Xatırladaq ki, “3+3” qrupunun, əslin­də, Gürcüstan platformanın işində iştirak etmədiyi üçün “beşliy”in (Azərbaycan, Türkiyə, Rusiya, İran və Ermənistan) ilk iclası 2021-ci ilin dekabrında Moskvada xarici işlər nazirlərinin müavinləri səviy­yəsində keçirilmişdi. İkinci görüş isə beş ölkənin nazirlərinin iştirakı ilə 2023-cü ilin oktyabrında İranda baş tutmuşdu. Azər­baycanla sülhün əldə olunmasında maraqlı olmayan rəsmi İrəvanın “3+3” formatın­dan boyun qaçırması Ermənistan rəhbər­liyinin əsl xislətini üzə çıxaran məqamdır. Onlar bir daha öz mahiyyətlərinə sadiq qalaraq, bütövlükdə, bölgədə sabitlikdə, əmin-amanlıqda və əməkdaşlıqda maraqlı olmadıqlarını ortaya qoyurlar.

Situasiyanı şərh edən tanınmış gür­cü politoloq Gela Vasadze deyib ki, Er­mənistanın nəyə can atdığı tam aydındır. İrəvanın son adımlarını şərh edən politoloq deyib: “Ermənistan 44 günlük müharibə­də hərbi potensialının çox böyük hissəsi­ni itirib və indi bunu bərpa etməyə çalışır. Burada digər sual ondan ibarətdir ki, onlar bunun üçün düzgün vaxtı seçiblərmi? Mən buna şübhə edirəm”.

Politoloq qeyd edib ki, söhbət sülh müqaviləsinin imzalanması ərəfəsindən gedir. Cənubi Qafqazın iki ölkəsi sülhə heç vaxt bu qədər yaxın olmayıb. Amma Ermənistan həm də güclü orduya sahib olmaq istəyir. Bu isə sülh müqaviləsinin ziddinədir.

Səxavət HƏMİD
XQ