Ortaq dəyərlər və ümumi hədəflər Azərbaycan–Misir tərəfdaşlığını möhkəmləndirir

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Misir Ərəb Respublikasına rəsmi səfəri siyasi əhəmiyyəti və tarixi məqam nöqteyi-nəzərdən böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu səfərin iki ölkə arasında münasibətlərin daha da inkişafına, uğurlu perspektivinə ciddi töhfə verəcəyinə şübhə yoxdur. Qahirədə dövlət başçılarının görüşlərinin nəticəsi olaraq imzalanan sənədlər Azərbaycan və Misir arasında çoxspektrli əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi üçün zəruri hüquqi bazanı daha da təkmilləşdirəcək, beynəlxalq platformalarda bundan sonra da onların vahid mövqedən çıxış etmələrinə möhkəm zəmin yaradacaq.

Yayılan rəsmi məlumata əsasən, iyu­nun 8-də Qahirədə Azərbaycan–Misir dövlət sənədlərinin imzalanması mərasi­mi olub. Bu sənədlər – “Azərbaycan Res­publikasının Gənclər və İdman Nazirliyi ilə Misir Ərəb Respublikasının Gənclər və İdman Nazirliyi arasında gənclər və idman sahələrində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu”, “Azərbaycan Respublikasının Bakı Şəhər İcra Haki­miyyəti ilə Misir Ərəb Respublikasının Qahirə Qubernatorluğu arasında dostluq və əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Me­morandumu”, “Azərbaycan Respublika­sının Energetika Nazirliyi ilə Misir Ərəb Respublikasının Elektrik və Bərpaolu­nan Enerji Nazirliyi arasında elektrik və bərpaolunan enerji sahələrində əmək­daşlıq haqqında Anlaşma Memorandu­mu”, “Azərbaycan Respublikasının İxra­cın və İnvestisiyaların Təşviqi Agentliyi (AZPROMO) ilə Misir Ərəb Respublika­sının Sərmayə və Azad Zonalar üzrə Baş Qurumu (GAFI) arasında 2024–2025-ci illər üzrə Birgə Fəaliyyət Planı”, “Azər­baycan Respublikasının İqtisadiyyat Na­zirliyi ilə Misir Ərəb Respublikasının Neft və Mineral Ehtiyatlar Nazirliyi arasında əməkdaşlıq haqqında Niyyət Protokolu”, “Azərbaycan Respublikasının Rəqəm­sal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi ilə Misir Ərəb Respublikasının Rabitə və İnforma­siya Texnologiyaları Nazirliyi arasında in­formasiya və kommunikasiya texnologi­yaları sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu”dur. İmzalan­ma mərasimində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Misir Prezidenti Əbdülfət­tah əs-Sisi iştirak ediblər. 

* * *

Sənədlərin imzalanması mərasimin­dən sonra Misir Prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi mediaya açıqlamasında Azərbay­can Prezidenti İlham Əliyevin səfərinin ikitərəfli əlaqələri gücləndirəcəyini qeyd edib. “Misir Cənubi Qafqazda sabitlik və sülhün bərqərar olmasına sadiqdir”, – deyən Əbdülfəttah əs-Sisi Azərbaycanı COP29-a evsahibliyi münasibətilə təb­rik edərək, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə aparılan danışıqların iki ölkə arasında bütün sahələrdə əməkdaşlığın dərinləşməsinə xidmət edəcəyini vurğu­layıb. Öz növbəsində Azərbaycan Prezi­denti İlham Əliyev Misirin dövlət başçısı Əbdülfəttah əl-Sisini COP29-a dəvət edib. 

Aydın məsələdir ki, Azərbaycanın nəinki bölgənin, eləcə də Avropanın enerji təhlükəsizliyi sahəsində oynadığı önəmli rolu, transmilli nəqliyyat qovşağı­nın üzərində yerləşməsi rəsmi Qahirənin diqqətindən yayınmır, onu xarici siyasət prioritetlərinə müəyyən korrektələrə sövq edir. Dünyanın “yaşıl enerjiyə” keçidlə bağlı çağırışlarına Bakının fəal şəkildə qoşulduğu indiki məqamda Misirin Azər­baycanla ikitərəfli münasibətləri nəzər­dən keçirmək, Azərbaycanın müəllifi və iştirakçısı olduğu qlobal layihələrə qoşul­maq istəyi təbii qəbul olunmalıdır. Misirin belə bir istəyi ölkəmiz üçün də maraq kəsb edir. İnanırıq ki, ikitərəfli əməkdaş­lığın yeni müstəvidə inkişafının nəticəsi olaraq, rəsmi Qahirə Azərbaycan–Ermə­nistan münasibətlərinə yanaşmada neyt­ral mövqeyini ölkəmizə dəstək mövqeyi ilə əvəzləyəcək. Rəsmi Bakının hədəfin­də olan bu məsələ ciddi xarakter daşıyır və cənab Prezidentin Qahirə səfəri bu yöndə uğurlu perspektivdən xəbər verir.

* * * 

Qeyd edək ki, 2023-cü il yanvarın 27-28-də Misir Ərəb Respublikasının Prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisinin Azər­baycana səfəri özünün geniş proqramı ilə yaddaqalan olub. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə geniş tərkibdə görüşdən sonra iki ölkə arasında bir sıra sahələrdə əməkdaşlıq üzrə sənədlər imzalanıb. Hə­min sənədlərin siyahısına “Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sər­vətlər Nazirliyi ilə Misir Ərəb Respublika­sının Su Ehtiyatları və Suvarma Nazirliyi arasında su ehtiyatlarının idarə edilməsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında An­laşma Memorandumu”, “Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi ilə Misir Ərəb Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi arasında mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memo­randumu”, “Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi ilə Misir Ərəb Res­publikasının Ticarət və Sənaye Nazirliyi arasında əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu” daxildir.

Bakıya səfərində dövlət başçılarının ikitərəfli görüşündən sonra Əbdülfəttah əs-Sisinin çıxışından bir hissəni oxucula­rın diqqətinə çatdırmağımız yerinə düşər: “İstərdim ki, ölkələrimiz arasında münasi­bətlərin inkişafı ilə bağlı səylərimizi daha da gücləndirək. Ölkələrimiz arasında siyasi dialoqun hər iki xalqın mənafeyi naminə davam etdirilməsini istəyirik və müxtəlif sahələrdə ikitərəfli əməkdaşlı­ğın inkişafında maraqlıyıq. Xalqlarımı­zın dini, tarixi yaxınlıqlarını nəzərə ala­raq, iqtisadi, ticari və mədəni sahələrdə əlaqələrimizi daha da inkişaf etdirmək niyyətindəyik”.

Misir Prezidentinin ilyarım bundan əvvəl Bakıda dediyi bu sözləri, əslində, Azərbaycan–Misir münasibətlərinin yeni müstəviyə keçdiyindən xəbər verirdi. Həmin səfərin yekunu olaraq sənədlərin imzalanması mərasimi başa çatdıqdan sonra Prezident İlham Əliyev mətbuata verdiyi açıqlamasında Azərbaycan və Misir arasında məhz perspektivə he­sablanmış uğurlu əməkdaşlığı nəzərdə tuturdu: “Misir bu gün yerləşdiyi bölgədə sabitləşdirici rol oynayır. Biz bunu çox təqdir edirik və əldə olunmuş nailiyyət­lərlə öz dostlarımızı səmimiyyətlə təbrik edirik. Əminəm ki, bizim ikitərəfli əlaqələ­rimizin uğurlu inkişafı xalqlarımız və döv­lətlərimiz üçün çox faydalı olacaq. Eyni zamanda, yerləşdiyimiz bölgələrə də əlavə sabitlik gətirəcəkdir. Çünki sabitlik olmadan heç bir ölkə uğurla inkişaf edə bilməz”.

ARAYIŞ: Afrika qitəsinin şi­mal-şərqində, Yaxın Şərq bölgəsində yerləşən Misir Ərəb Respublikası ilə Azərbaycanın əməkdaşlığı qədim ta­rixi köklərə malikdir. Hələ SSRİ dönə­mində Azərbaycanla Misir arasında mehriban dostluq əlaqələri olub. Misir 1991-ci il dekabrın 26-da Azərbayca­nın müstəqilliyini tanıyıb, 1993-cü ildə qarşılıqlı diplomatik əlaqələrin yara­dılması haqqında protokol imzalanıb. 1994-cü ilin yanvarında Azərbaycanın Qahirədə səfirliyi açılıb. Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev ilə Mi­sir Prezidenti Hüsnü Mübarək arasın­da dostluq münasibətləri əməkdaşlı­ğın inkişafı üçün yaxşı zəmin yaradıb. 

* * * 

Birmənalı olaraq deyə bilərik ki, bu gün Azərbaycan–Misir münasibətləri özünün yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Bakı ilə Qahirə arasında inten­sivləşən təmaslar, dünən imzalanan sənədlər hər iki xalqın milli maraqlarına cavab verir. Dövlət başçılarının qarşılıqlı səfərləri əməkdaşlığın sürətlə genişləndi­rilməsi baxımından yeni imkanlar yaradır, ölkələrimiz arasında münasibətlərin inki­şafı üçün böyük potensialın mövcudlu­ğundan xəbər verir. Bu baxımdan, Azər­baycan Prezidenti İlham Əliyevin Misirə rəsmi səfəri ölkələrimiz arasında əmək­daşlığın dərinləşdirilməsinə yeni töhfələr verəcək. Bu əməkdaşlıq dünyada islamo­fobiya meyillərinin gücləndiyi indiki dövr­də xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Azərbaycan beynəlxalq miqyasda özünü göstərən dini, irqi ayrı-seçkilik kimi zərərli tenden­siyalara qarşı fəal mübarizə aparır. İslam həmrəyliyi prinsipini rəhbər tutan Azər­baycan bu məqsədlə ərəb dövlətləri ilə həm ikitərəfli, həm də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT), Birləşmiş Millətlər Təşki­latı (BMT) və digər beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində əməkdaşlığın dərinləşdiril­məsində maraqlıdır. Bu kontekstdən ya­naşanda Azərbaycanın ərəb dövlətləri ilə əlaqələrində Misirlə münasibətləri xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Prezident İlham Əliyevin 2022-ci ilin noyabrında Ərəb Dövlətləri Liqasının (ƏDL) Əlcəzairdə keçirilən 31-ci Zirvə toplantısında iştirakını qeyd etməliyik. Əl­cəzair Prezidenti Abdelmacid Tebbunun dəvəti ilə fəxri qonaq statusunda iştirak etdiyi həmin toplantıda çıxış edən dövlə­timizin başçısı Azərbaycanın bu mötəbər təşkilatla əlaqələri inkişaf etdirmək istəyi­ni vurğulayaraq bildirib: “Ərəb Dövlətləri Liqası ilə Azərbaycan arasındakı müna­sibətlərin xüsusi xarakteri var. Bu yay mənə baş katib cənab Əbul Qeyti Bakıda qəbul etmək şərəfi nəsib olub. Biz gələ­cək əməkdaşlığımızla bağlı geniş söhbət apardıq. Azərbaycan 2006-cı ildən təş­kilatın müşahidəçi statusunda üzvüdür və biz əməkdaşlığımızı genişləndirmək istəyirik”. 

* * * 

Onu da nəzərə çatdıraq ki, misirli iş adamlarının Azərbaycanda fəaliyyəti çox­şaxəlidir. Paytaxt Bakıda və bölgələrdə ti­carət, sənaye, eləcə də xidmət sahələrin­də Misir sərmayəsi ilə10-dan çox şirkət fəaliyyət göstərir. Bundan başqa, enerji daşıyıcıları sahəsində ikitərəfli əmək­daşlığın da istiqamətləri genişdir. Hə­min əlaqələrin daha da genişləndirilməsi üçün müvafiq tədbirlər həyata keçirilir. Neçə illərdir ki, SOCAR Misirin Dövlət Neft Şirkəti ilə yaxından əməkdaşlıq edir. İkitərəfli əlaqələr turizm sahəsində də in­kişaf edir. Rəsmi statistikaya əsasən, son beş ildə Misirdən Azərbaycana gələn tu­ristlərin sayı 50 faiz artıb. Eyni zamanda, Azərbaycanla Misir arasında humanitar, sosial xarakterli bir sıra mühüm layihələr həyata keçirilir.

Yeri gəlmişkən, oxucuların diqqətinə onu da çatdıraq ki, bəzi ərəb dövlətləri, o cümlədən Misir və İraq uzun illərdir mina problemindən əziyyət çəkir. Azər­baycan da Qarabağ torpağını mənfur qonşuların “yeraltı” müharibəsinin fə­sadlarından – minalardan təmizləməklə məşğuldur. Azərbaycan bu problemə beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini daha çox yönəltmək istiqamətində Misirlə yaxından əməkdaşlıq etməyə hazırdır. Güman edirik ki, Prezident İlham Əliyevin Qahirəyə rəsmi səfərində müzakirə edilə­cək məsələlərin siyahısında bu mövzu da yer alıb. 

İmran BƏDİRXANLI
XQ