Sərlövhə təəccüblü qarşılana bilər. Nəzərə alsaq ki, doğum canlıya xas xüsusiyyətdir, şəhadətnamə isə onun baş verdiyini rəsmiləşdirən sənəddir, Ermənistana münasibətdə “doğum şəhadətnaməsi” ifadəsinin işlədilməsi, bəlkə, bir o qədər yerinə düşmür. 

Qərinələrlə başımıza gətirdik­ləri vandalizm aktlarına görə onla­rı insan saymamalı, doğuma layiq görməməliyik, öz yerində. Ancaq fakt budur ki, hazırkı durumda Er­mənistan doğulmayıb, sancı çəkir. Hələ doğulub-doğulmayacağını da bilmək olmaz. Proses son dərəcə ağır gedir. Buna görə doğum şəha­dətnaməsindən danışmaq tez gö­rünə bilər. 

Mətləbə keçməzdən əvvəl Azər­baycan Prezidenti İlham Əliyevin bir fikrini yada salaq: “Ermənistanın 29 min kvadratkilometr ərazidə rahat yaşaması üçün bir şərt var – bizim şərtlərimizi qəbul etməlidir, rəsmən Qarabağı Azərbaycan ərazisi kimi tanımalıdır, bizimlə sülh müqa­viləsi imzalamalıdır, bizim şərtlərə əsasən, delimitasiya işlərini apar­malıdır”.

Ermənistan baş naziri Nikol Paşin­yan mayın 24-də Ermənistan üçün “ka­dastr şəhadətnaməsi” almaq zərurəti haqqında ilk dəfə danışmağa başlayan­da ölkədə bir çoxları onun ortaya növ­bəti absurd saqqızı atdığını düşündülər. Hesab etdilər ki, baş nazir diqqəti əsas məsələlərdən yayındırmaq məqsədi ilə cəmiyyətə “yem verməkdədir”. Ölkənin ciddi sayılan ekspertləri “yemi uddular” da. Yəni, mövzu ətrafında müzakirə başlatdılar. 

Amma baş nazir fikirlərində ciddi, ən əsası isə haqlıdır. O, özünün haqlı olduğunu mayın 24-dən keçən növbəti bir həftədə yenidən isbatlamaq qərarına gəldi. Görünür, məsələnin geniş müza­kirə olunduğunu və üzərinə yeni təzyiq dalğasının gəldiyini hiss etdi və sübuta yetirmək istədi ki, təzyiqlərdən qorxub çəkinmir. “Mən nəticə əldə etmək, gələcək nəsillərimizə Ermənistan Res­publikasının artırılmış və tam hüquqlu kadastr “şəhadətnaməsi”ni buraxmaq istəyirəm” – deyə Paşinyan vurğuladı. Aydın göründü ki, o, opponentlərinin etiraz və arqumentlərinə məhəl qoymur. 

Nikolun bu sətirləri Ermənistanda, sanki, barıt çəlləyini ildırımın vurması təəssüratı yaratdı. Xəstə cəmiyyətin ayrı-ayrı təmsilçiləri bildirdilər ki, guya min illərdir (?) regionda mövcud olan suveren ölkə (?) üçün “kadastr arayı­şı” absurddur. Onu da bildirənlər tapıldı ki, belə bir sənəd Ermənistanın bütün əvvəlki ərazi tarixinin üstündən xətt çəkərək, cəmi 29 min kvadratkilometrdə mövcudiyyət deməkdir və bu yolveril­məzdir. 

Ermənistandakı avantürist qövm üçün Paşinyanın “kadastr şəhadət­naməsi” Azərbaycanla sülh müqavilə­sidir. Yəni, ölkəmizin 86,6 min kvad­ratkilometrdə suveren hüquqlarının tanındığı müqavilə. Ən əsası isə 86,6 min kvadratkilometrə Qarabağ ərazi­si də daxildir. Başlıca məqamlardan biri də budur ki, həmin xəstə qövmün təmsilçilərinin fikrincə, sülh müqaviləsi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın ümid etdiyi kimi, erməni qi­sasının yolunu bağlayacaq, Qarabağın və digər itirilmiş torpaqların geri qayta­rılması ideyasını dəfn edəcək. Nəticədə “Ermənistanın dirçəliş ideyası öləcək və Vətəni yenidən azad etmək ümidlə­ri puça çıxacaq”. Yəni, ortada ölkəmiz­lə sülh perspektivinə dair belə bir son dərəcə sarsaq ambisiozluq var. Sonra da bildirirlər ki, Azərbaycan Ermənista­na qarşı ərazi iddiası irəli sürür. Özləri...

Erməni təfəkkürü Azərbaycanın 86,6 min kvadratkilometrlik ərazinin ta­nınmasından boyun qaçırmaqla, qəs­bkarlığı perspektivə daşımaq niyyətini ortaya qoymaqdadır. Ortada bu dərə­cədə böyük həyasızlıq var. Həyasızlıq var ki, Ermənistandan Qarabağa gedən ermənilərin sərhəd-buraxılış məntəqə­sindən keçməsini onların hüquqlarının məhdudlaşdırılması kimi görürlər, an­caq hesab edirlər ki, Naxçıvana gedən Azərbaycan vətəndaşları Ermənistan ərazisindən keçəndə mütləq pasport nəzarəti görməlidirlər. Hərçənd Qara­bağ da, Naxçıvan da ölkəmizə məxsus­dur və bunu əlahəzrət tarix təsdiqləyir. Belə görünür, ölkədə tarixi gerçəkliklərin fərqinə varan bir şəxs varsa, o da Pa­şinyandır. 

“Kadastr şəhadətnaməsi” söhbəti tarixdən qaynaqlanmaqdadır. Ancaq Er­mənistanda tarixə nəzər salan yoxdur. Daha doğrusu, tarixə fərqli “baxış” möv­cuddur. Mövzu ətrafında baş qaldırmış diskussiyalarda bildirilir ki, Paşinyanın türklərə çoxdan vəd edilmiş, beynəlxalq səviyyədə razılaşdırılmış və imzalanmış sənəd vermək istəyir. Elə bir sənəd ki, “erməni xalqı hər dəfə öz ərazilərinin (?) qaytarılması məsələsini qaldıranda ona əngəl yaranacaq. Beləliklə, Ermənista­na məxsus olanı tələb və azad etməyə cəhd göstərmək işğalçılıq adlandırıla­caq...

“Kadastr şəhadətnaməsi” ətrafında­kı söhbətlərin Nikola təzyiq müstəvisini şərtləndirən cəhətlərdən birinə də diqqət yetirək. Bildirilir ki, baş nazir Qarabağın Ermənistana məxsusluğunun “təsbit edilməsinə dair” indiyədək qəbul edilmiş bütün daxili sənədlərin və qanunların üstündən xətt çəkmək istəyir. Bu sənəd­lər içərisində Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsi də var, preambulasın­da Bəyannaməyə istinad olunan ölkə Konstitusiyası da. Eyni zamanda, Er­mənistanın və Qarabağın birləşdirilməsi haqqında Ermənistan SSR Ali Sovetinin 1 dekabr 1989-cu il tarixli qərarı. 

Ermənistan hökumətinin 8 iyul 1992-ci il tarixli qərarının da Paşinyan tərəfindən ləğv ediləcəyi vurğulanır ki, sonuncu sənədə əsasən Qarabağın Azərbaycanın tərkibində yer alması­nın göstərildiyi istənilən beynəlxalq və ya daxili sənəd Ermənistan Respubli­kası üçün qəbuledilməz sayılmalıdır. Nəhayət, “kadastr şəhadətnaməsi”nin qondarma rejimin məhvi demək olduğu üzərində dayanılır. Bildirilir ki, “Dağıq Qarabağ Respublikası”nın yaradılması ilə bağlı 1991-ci il dekabrın 10-da keçi­rilmiş referendumun nəticələri, o cüm­lədən, “DQR-in yaradılması haqqında Bəyannamə” ləğvə məhkumdur. 

***

Göründüyü kimi, Paşinyanın “ka­dastr şəhadətnaməsi” söhbəti ermə­ni avantürizminin alt qatlarının özünü göstərməsi ilə müşayiət olundu. Bir daha sübut olundu ki, xəstə təfəkkür sahibləri heç bir halda dinc dayanmağı düşünmürlər və ilk fürsətdəcə Azərbay­can üzərinə yenidən hücuma keçmək niyyəti güdəcəklər. Ancaq bu söhbətdə son dərəcə vacib məqam da meydana çıxmaqdadır. 

Paşinyan məlum açıqlaması ilə, faktiki olaraq, Ermənistanın mövcud olmadığını göstərməkdədir. Onun fikir­ləri ölkənin özünə məxsus ərazisinin yoxluğunun təsdiqidir. Deməli, istənilən an hazırda Ermənistan Respublikası adlanan dövlət yer üzündən silinə bilər. Əslində Paşinyan ermənilərin əsrlərlə ayrı-ayrı dövlətlərə sığınaraq, başlarını saxladıqları keçmişin geri qayıda bilmə­sinə dair təbil zəngi çalır. 

Nikol, faktiki olaraq, erməni qövmü­nün qəsbkarlıq nəticəsində əldə etdiklə­rinin ona məxsus olmadığını dünyanın da dərk etdiyini, dərk etmək məcburiy­yətində qaldığını, yalanlara inanmadı­ğını vurğulayır. Ən əsası isə yaranmış şansdan danışır. O, şansdan faydala­naraq gələcək nəsillərə erməni dövlə­ti mirasını qoymağı təklif edir. Min illik dövlətçilik ənənəsi kimi iddiaların mif, illüziya mahiyyətini qabardaraq, reallığı görmək çağırışını gerçəkləşdirir. 

Görünün isə budur ki, Nikolun ça­ğırışına səs verən yoxdur. Halbuki ol­malıdır. Çünki onun söylədikləri, eyni zamanda, Ermənistanın dövlət kimi Yer üzündən silinəcəyi təqdirdə, bunun dünya tərəfindən qəsb kimi qiymətlən­dirilməyəcəyinin anonsudur. Bu yerdə Azərbaycan Prezidentinin daha bir fik­rini xatırladaq. Dövlətimizin başçısı er­məni avantürizminin sülh müqaviləsinin imzalanmasına maneçilik törədən mən­fi təmayüllərinə münasibətdə artıq bir neçə dəfə bildirib ki, Ermənistan indiki şərtlərlə razı deyilsə, sərhəd ölkəmizin lazım bildiyi yerdən keçəcəkdir. 

Sonda əvvəldə vurğuladığımız məqama qayıdaq. Bəli, baş nazir Nikol Paşinyan erməni dövləti üçün doğumu təsdiqlətmək istəyir. O, hazırda dövlətin bic olduğunun fərqindədir. Ancaq Ermə­nistanda bic statusunda yaşamağı üs­tün tutanların sayı az deyil. Həm də ona görə ki, ölkəyə və cəmiyyətə dövlətçilik yox, sürü təfəkkürü hakimdir. Sürü ilə mübarizədə ən yaxşı təsir vasitəsi isə onu qovmaqdır. 

Ə.CAHANGİROĞLU, “Xalq qəzeti”