Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) ilə Türkiyənin BOTAŞ şirkəti arasında təbii qaz təchizatı, nəqli və tranziti sahəsində bir sıra müqavilələr imzalanıb.

SOCAR-dan aldığımız məlumata əsasən, imzalanma mərasimində Azər­baycanın iqtisadiyyat naziri, SOCAR-ın Müşahidə Şurasının sədri Mikayıl Cab­barov və Türkiyənin energetika və təbii sərvətlər naziri Alparslan Bayraktar iştirak ediblər.

İmzalanan müqavilələr iki ölkə hö­kumətləri arasında bu ilin mayın 14-də imzalanmış “Təbii qaz sahəsində Əmək­daşlıq haqqında” Sazişdən irəli gəlməklə, SOCAR tərəfindən Türkiyəyə təbii qaz təchizatı, Azərbaycan qazının Türkiyə va­sitəsilə Bolqarıstan bazarına çatdırılması, Naxçıvana qaz təchizatı sahəsində əmək­daşlıq və Türkmən qazının Azərbaycan və üçüncü ölkələr vasitəsilə Türkiyəyə nəqli ilə bağlı müddəaları əhatə edir.

Mərasimdə, eyni zamanda, Azərbay­can Qaz Təchizatı Şirkəti və BOTAŞ ara­sında “Şahdəniz” yatağından qazın Tür­kiyəyə təchizatının davam etdirilməsini nəzərdə tutan müqavilə imzalanıb.

Xatırladaq ki, “Şahdəniz” perspektiv sahəsinin kəşfiyyatı, işlənməsi və hasila­tın pay bölgüsü haqqında saziş 1996-cı il iyunun 4-də imzalanıb. “Şahdəniz” üzrə hasilatın pay bölgüsü (PSA) sazişi 17 okt­yabr 1996-cı ildə ratifikasiya olunub. 

2013-cü il dekabrın 17-də Bakıda im­zalanmış sənədlərə görə “Şahdəniz” ya­tağının işlənməsi ilə bağlı PSA sazişinin müddəti 2036-cı ildən 2046-cı ilə qədər uzadılıb.

“Şahdəniz-1” yatağından Azərbaycan qazının tədarükünə dair uzadılmış sazişə əsasən, 2030-cu ilə qədər Türkiyəyə tə­darükün həcmi ildə 3,5 milyard kubmetr təşkil edəcək.

Göründüyü kimi, iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində, o cümlədən enerji sahəsində, ölkəmizin tranzit potensialı­nın gücləndirilməsi istiqamətində qlobal əhəmiyyətli layihələrin icrası ölkəmizin imkanlarını artırmaqla yanaşı, regional və beynəlxalq əməkdaşlığını da inkişaf etdirir. Avropanın enerji arxitekturasının qurulmasında və enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynayan Azərbaycan bütün iqtisadi-siyasi maneələrə və böhranla­ra baxmayaraq, indi də yeni layihələrini uğurla davam etdirir.

Azərbaycanın təşəbbüsü və liderliyi ilə icra olunan, Azərbaycan qazını Avropa bazarlarına çatdırmaqla Avropanın enerji təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsinə də öz töhfəsini verəcək Cənub Qaz Dəhli­zi layihəsi bu sıradandır. 

Bu gün Azərbaycan neft və qaz ehti­yatlarını tədarük etməklə təkcə regionda deyil, həm də Avropa İttifaqının enerji təh­lükəsizliyinin təmin olunmasında həlledici rol oynayır. Bu layihələrin həyata keçiril­məsində “Şahdəniz” yatağının əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Sözügedən yataq uzun illərdir ki, Azərbaycanın və Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatına mühüm töhfələr verir. Xəzərin Azərbaycan sekto­runda yerləşən “Şahdəniz” yatağı 1999-cu ildə kəşf olunub. 

Bakıdan 70 kilometr cənub-şərqdə, suyun dərinliyinin 50-500 metr arasında dəyişdiyi Xəzər dənizinin şelfində yerləşən bu yataq dünyanın iri qaz-kondensat ya­taqlarından biridir. “Şahdəniz” yatağının kəşf edilməsi və “Şahdəniz” qaz layihəsi­nin uğurla həyata keçirilməsi Azərbaycanı dünyaya qaz ixrac edən ölkə kimi tanıdır.

Hələ 1999-cu ilin iyul ayında Ümum­milli lider Heydər Əliyev yataqda əldə edilmiş nəticələrin təqdimat mərasimində çıxışı zamanı “Şahdəniz” yatağını dün­ya əhəmiyyətli yataq adlandıraraq onun Azərbaycan üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu bəyan etmişdi: “Biz “Şahdə­niz” yatağının potensialını bilirdik. Ona görə də bu yatağın əsasında müqavilə imzalamışdıq və bilirdik ki, bundan yax­şı nəticələr əldə edəcəyik. Onlar hamı­sı proqnozlar idi. Amma indi görünür ki, bu proqnozlar əsaslı olub, düz olubdur. Bu, Azərbaycan neftçilərinin, alimləri­nin, Azərbaycan geoloqlarının nə qədər yüksək səviyyəli biliyə malik olduqları­nı göstərir ki, belə bir şəraitdə proqnoz verirlər və bu proqnoz da artıqlaması ilə təsdiq olunur”. 

“Şahdəniz” yatağının təsdiqlənmiş eh­tiyatı 1 trilyon kubmetr qaz və 240 milyon ton kondensatdan ibarətdir. Bu da Azər­baycanın qaz potensialının təxminən 50 faizini təşkil edir. “Şahdəniz” yatağının istismara verilməsi ilə Azərbaycan dünya­nın potensial qaz ixracatçısına çevrilmək­lə yanaşı, ölkə sənayesinin qazlaşdırılma­sı üçün də imkan yarandı. 

Ötən müddətdə Azərbaycan metanol, karbomid, eləcə də bir sıra qaz-kimya zavodları kimi sənayedə əlavə dəyər ya­radan sahələr əldə etdi. Bu gün ölkəmiz “Şahdəniz” qazının ixracı üçün dünyanın ən uzun enerji dəhlizinə malikdir. Belə ki, hazırda 3500 kilometrlik Cənub Qaz Dəh­lizi Bakıdan İtaliyaya qədər uzanmaqla Azərbaycanı birbaşa olaraq Avropa İttifaqı ilə bağlayır. Bu da ölkəmizin etibarlı enerji tərəfdaşı kimi mövqeyini xeyli gücləndirir.