Dünyanın prioritet elan etdiyi “yaşıl keçid” platformasının fəal iştirakçılarından birinə çevrilmiş Azərbaycan bərpaolunan enerji mənbələri ilə zəngindir. Bu baxımdan işğaldan azad olunmuş ərazilərimizin günəş və külək enerjisi potensialı olduqca yüksək qiymətləndirilir. Mütəxəssislərin son hesablamalarına görə, sözügedən ərazidə 10 qiqavat həcmində günəş və külək enerjisi potensialı mövcuddur. Elə xarici investorların Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının “yaşıl” sərvətinə marağın getdikcə artması da bundan qaynaqlanır. Ötən müddətdə bu sahədə xarici investisiyalı müəssisələrin yaradılması ilə bağlı müəyyən addımlar da atılıb. 

Məlum olduğu kimi, ölkə Prezidenti İlham Əliyev Qarabağ və Şərqi Zəngə­zurun 10 min kvadratkilometrlik ərazi­sini “yaşıl enerji” zonası elan edib. Artıq sürətli quruculuq meydanına çevrilmiş bu ərazilərin bərpaolunan enerji potensia­lının hərəkətə gətirilməsi istiqamətində də konkret tədbirlər həyata keçirilir, xa­rici tərəfdaşlarla sazişlər imzalanır, yeni layihələr işlənib hazırlanır. Dövlət başçı­sının “Azərbaycan Respublikasının işğal­dan azad edilmiş ərazilərində “yaşıl ener­ji” zonasının yaradılması ilə bağlı tədbirlər haqqında” 2021-ci il 3 may tarixli sərən­camına uyğun olaraq Nazirlər Kabineti “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində 2022–2026-cı illərdə “yaşıl enerji” zonasının yaradılma­sı üzrə Tədbirlər Planı”nı təsdiq edib. Sö­zügedən sənədə uyğun olaraq Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında “yaşıl” texnologiyaların və enerji səmərə­liliyin tətbiqi ilə yanaşı, bir çox ümumi enerji infrastrukturuna və sahənin inkişa­fına müsbət təsir edəcək tədbirlər nəzər­də tutulub. Bütövlükdə isə, hökumətin bununula bağlı hazırladığı konsepsiyaya əsasən, həmin ərazilərdə istehlak olunan elektrik enerjisi yalnız bərpaolunan enerji mənbələrindən alınacaq.

Eyni zamanda tədbirlər planındakı öhdəliklər, işğaldan azad edilmiş ərazilər­də “yaşıl enerji” zonasının yaradılması məsələsi ilə bağlı qarşıya qoyulmuş və­zifələrin müzakirəsi məqsədilə Nazir­lər Kabinetinin 2022-ci il 3 avqust tarixli sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikası­nın işğaldan azad edilmiş ərazilərində “ya­şıl” texnologiyaların və enerji səmərəliliyi tələblərinin tətbiqi ilə bağlı əlaqələndirmə və monitorinq üzrə işçi qrup yaradılıb. İşçi Qrupun iclasında qəbul edilmiş qərara uyğun olaraq, işğaldan azad edilmiş əra­zilərdə aidiyyəti qurum üzvlərinin iştirakı ilə monitorinqlər həyata keçirilir. Monito­rinqlərin nəticələri, eləcə də görülmüş və icrası nəzərdə tutulan işlər qurumun iclas­larında mütəmadi müzakirə olunur.

Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının bərpaolunan enerji mən­bələri ilə zəngin olduğunu vurğulayan şöbə müdirinin sözlərinə görə, bu əra­zilərin yerləşdiyi əlverişli coğrafi mövqe həmin potensialdan kifayət qədər istifadə etməyə şərait yaradır. “İlkin qiymətlən­dirmələrə əsasən, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə 7200 meqavatdan çox günəş və 2 min meqavatadək külək enerjisi üzrə potensial mövcuddur”, – deyə o əlavə edib. C. Əliyev deyib ki, günəş enerjisi potensialı Füzuli, Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarının ərazilərində cəmləşsə də, dağlıq rayonlar olan Laçın və Kəlbəcər rayonları isə daha çox külək enerjisi ilə zəngindir. 

Qurum rəsmisi işğaldan azad olun­muş ərazilərdə həyata keçirilən sənaye miqyaslı layihələrlə bağlı da məlumat verib. O deyib ki, Böyük Britaniyanın BP şirkəti ilə imzalanmış İcra Müqaviləsinə əsasən Cəbrayıl rayonu ərazisində 240 meqavat gücündə “Şəfəq” Günəş Elekt­rik Stansiyası layihəsinin tikintisi üzrə iş­lər davam etdirilir. Onun sözlərinə görə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə günəş elektrik stansiyalarının tikintisinə dair “China Gezhouba Group Overseas In­vestment” və “Nobel Energy” şirkətləri ilə də müqavilələr imzalanıb. 

“Hazırda “yaşıl enerji zonası”nın yaradılması çərçivəsində Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda bərpaolunan enerji mənbələrindən elektrik enerjisi istehsa­lı, enerji səmərəliliyi tədbirləri, elektrik nəqliyyat vasitələrindən istifadə, tikililə­rin damlarında “yaşıl enerji” qurğularının (xüsusən də günəş panellərinin) quraş­dırılması, həmçinin küçələrin və yolların işıqlandırılmasında günəş enerjisi əsaslı LED lampalardan istifadə, istilik, soyutma və isti su təchizatında bərpaolunan enerji texnologiyalarından istifadə, ağıllı enerji idarəetmə texnologiyalarıının tətbiqi, tul­lantıların enerji məqsədli idarə edilməsi kimi “yaşıl” texnologiyaların tətbiqinin həyata keçirilməsi istiqamətində işlər da­vam etdirilir”, – deyə şöbə müdiri əlavə edib. 

M. YAQUBZADƏ
XQ