TANAP layihəsinə 600 milyon, pandemiya tədbirlərinə isə
100 milyon dollar vəsait ayrılıb

İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov “X” (“Twitter”) sosial şəbəkəsində Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankının (AİİB) prezidenti və Direktorlar Şurasının sədri Cin Liçün ilə bankın maliyyə dəstəyi ilə ölkəmizdə layihələrin həyata keçirilməsi imkanlarını müzakirə etdiyini yazıb. 

Nazir görüşdə AİİB-lə Azərbaycanın əməkdaşlıq istiqamətləri, birgə fəaliy­yətin prioritetləri barədə fikir mübadiləsi aparıldığını qeyd edib. 

Xatırladaq ki, həmin görüşdə AİİB ilə reallaşdırılan birgə layihələr etibarlı enerji təminatçısı olan Azərbaycanın regional haba çevrilməsinə mühüm töhfə verdiyi vurğulanıb.

Söhbət zamanı Azərbaycanın 2016-cı ildən bankla uğurlu əməkdaşlıq etdiyi bildirilib. Maliyyə qurumunun “ya­şıl” və dayanıqlı gələcəyin təmin olun­ması istiqamətində fəaliyyəti, həmçinin üzv ölkələrə güclü iqtisadiyyat qurmaqda dəstəyinin əhəmiyyəti də diqqətə çatdı­rılıb. Görüşdə, həmçinin AİİB ilə Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi, Bakı Beynəlxalq Də­niz Ticarət Limanı, dəmir yol infrastruktu­ru, gəmiqayırma və digər nəqliyyat-tran­zit və logistika layihələri, eyni zamanda, Orta Dəhlizin Azərbaycan seqmenti üzrə mümkün əməkdaşlığa dair fikir müba­diləsi aparılıb. Söhbətdə potensial əmək­daşlığın əsas istiqamətləri, AİİB-in Azər­baycanda gələcək fəaliyyət prioritetləri, o cümlədən “yaşıl enerji” və infrastrukturun inkişafı üzrə perspektiv layihələr də mü­zakirə olunub.

Yeri gəlmişkən, Çin Xalq Respub­likasının Pekin şəhərində yerləşən və nizamnamə kapitalı 100 milyard dollar olan AİİB 2014-cü il oktyabrın 24-də tə­sis edilib. Həmin gün Asiya qitəsinin 21 ölkəsi bu nəhəng investisiya bankının ya­radılması məqsədilə memorandum imza­layıb. Ötən müddətdə bankın dünyanın 106 ölkəsində fəaliyyət göstərən səhm­darları tərəfindən yüksək göstəricilər əldə olunub. 

Bankın əməkdaşlıq etdiyi ölkələr sı­rasında respublikamız həmişə diqqət çə­kib. Azərbaycanın dəmir yolu, gəmiçilik və digər infrastruktur sektorları bu ma­liyyə qurumunun maraq dairəsində olub. AİİB-in investisiya əməliyyatları üzrə vit­se-prezidenti Konstantin Limitovski medi­aya müsahibəsində bununla bağlı deyib: “Bank bu gün Trans-Anadolu qaz kəməri­nin (TANAP) genişləndirilməsi, Azərbay­canda dəmir yolunun müasirləşdirilməsi, gəmiçilik sənayesinin, müxtəlif infrastruk­tur sahələrinin inkişaf etdirilməsi kimi la­yihələri əməkdaşlığın gücləndirilməsində prioritet istiqamətlər kimi diqqətdə saxla­yır”. 

K.Limitovskinin sözlərinə görə, Azər­baycan 2016-cı ildən AİİB ilə əməkdaş­lıq edir, eyni zamanda, bankın təsisçi üzvləri və müştəriləri arasında nüfuzu ilə fərqlənir. Bu, təsadüfi deyil. Çünki adı çəkilən bank etibarlı investisiyalar üçün uzunmüddətli maliyyələşdirmənin təqdim olunması, eləcə də əsasən Asiya regio­nunda həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması və iqtisadi inkişafın təmin edilməsi kimi məsələlərin həllini hər zaman diqqətdə saxlayıb. Yerləşdiyi coğrafiyada iqtisadi artımın stimullaşdırılması və infrastruk­turla bağlı layihələri maliyyələşdirən AİİB ötən müddətdə, həmçinin regionda kənd təsərrüfatının və infrastrukturun inkişafı, enerji təchizatı, ətraf mühitin mühafizəsi, nəqliyyat və telekommunikasiya, su tə­chizatı və kanalizasiya, şəhərsalma və logistik mərkəzlərin yaradılmasında da xüsusi fəallıq göstərib. 

Azərbaycanla AİİB arasında ilk bir­gə layihə Cənub Qaz Dəhlizinin (CQD) mühüm seqmentlərindən sayılan Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri ilə (TANAP) bağlı olub. 2016-cı ilin dekabr ayında bank bu kəmərin çəkilişi üçün Azərbay­cana 600 milyon dollar məbləğində kredit ayırıb. Həmçinin AİİB koronavirus pande­miyası dövründə respublika iqtisadiyya­tının bərpasına və pandemiyanın fəsad­larının yumşaldılmasında kömək etmək üçün 100 milyon ABŞ dolları məbləğində dəstək göstərib.

Bankın əməliyyat portfeli fəaliyyət göstərdiyi 7 il ərzində 35 milyard dollara çatıb və bank ötən müddətdə öz missi­yasına uyğun olaraq Asiya ölkələrinin infrastruktur baxımdan inkişafını dəstək­ləməkdə davam edib. 

Hazırda bankın bütün regionlar üzrə portfeli suveren kreditlərin və investisi­yaların təxminən 75-80 faizini təşkil edir, özəl sektorun payı isə cəmi 20-25 faizdir. Məqsəd 2030-cu ilə qədər sərmayənin yarısının özəl sektora və qeyri-suveren layihələrə sahib olmasıdır.

AİİB hazırda müxtəlif ölkələrdə günəş və külək elektrik stansiyalarının tikintisi üzrə layihələri fəal şəkildə maliyyələşdi­rir, çünki bərpa olunan enerji mənbələ­rinə investisiya yatırmaq özəl sektorda bu maliyyə qurumu üçün əsas sahələr­dən biridir. Belə ilk layihələrdən biri Qa­zaxıstanın Janatas külək stansiyasıdır. AİİB, həmçinin “Waste-to-Energy” (tul­lantılardan enerji) ilə bağlı layihələrə də diqqət yetirir. 

Onu da xatırladaq ki, bank indiyədək Türkiyədə enerjiyə qənaət edən qurğu­ların, həmçinin Özbəkistanın Sırdərya vilayətində 1500 meqavat gücündə qazla işləyən elektrik stansiyasının layihəsini hazırlayıb. 

AİİB-in fəaliyyətində əsas prinsip ölkənin karbonsuzlaşdırılmasına, regi­onda əməkdaşlığın inkişafına və müasir texnologiyaların istifadəsinə töhfə verən layihələrə yönəldilməsidir. Bir sözlə, bank uzunmüddətli perspektivdə davamlı ola­caq, özəl sektor investisiyalarını cəlb edəcək layihələrdə iştiraka həssaslıqla yanaşır və bununla da dayanıqlı infrast­rukturun maliyyələşdirilməsi yolu ilə Asi­ya regionunda inkişafı stimullaşdırmağı qarşıya mühüm vəzifə kimi qoyur. 

Emin BAĞIROV,
ETN Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun
böyük elmi işçisi, mexanika üzrə fəlsəfə doktoru

Azərbaycanın Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankı (AİİB) ilə investisiya əməkdaşlığı xüsusi diqqət çəkir. Ölkə­miz AİİB-lə dəmir yolu, habelə müxtə­lif infrastruktur sektorlarında, gəmiçilik sənayesində müxtəlif maraqlı la­yihələr portfeli müəyyənləşdirib. Azər­maycan bu maliyyə qurumu ilə, həm­çinin Trans-Anadolu qaz kəmərinin genişləndirilməsi çərçivəsində müəy­yən layihələrin icrası barədə müza­kirələr aparıb. 

Ümumiyyətlə, Cənubi Qafqaz AİİB üçün mühüm regiondur. Bank fəaliy­yətində bu məqama xüsusi önəm ve­rir, çünki adıçəkilən region Avropa ilə Asiya, eləcə də Avropa ilə Yaxın Şərq arasında birləşdirici körpüdür. AİİB Cənubi Qafqazın həm regional, həm də qlobal logistikada getdikcə daha mühüm rol oynayacağına əminliyini hər zaman ifadə edib.

Bank davamlı və perspektivli la­yihələri maliyyələşdirməklə Asiya regi­onunda inkişafı təşviq etməyə çalışır. Eyni zamanda, infrastruktur investisi­yalarına özəl sektorun kapitalının cəlb edilməsinin vacibliyini bildirir. 

Hazırda bankın bütün regionlar üzrə portfeli suveren kreditlərin və in­vestisiyaların təxminən 75-80 faizini təşkil edir, özəl sektorun payı isə cəmi 20-25 faizdir. AİİB-in əsas məqsədi 2030-cu ilə qədər sərmayəsinin ya­rısının özəl sektora və qeyri-suveren layihələrə sahib olmasıdır.

Yeri gəlmişkən, sözügedən maliy­yə qurumunun fəaliyyətində müxtəlif ölkələrdə enerji layihələrinin maliy­yələşdirilməsi önəmli yer tutur. Başqa sözlə, bank tərəfindən günəş və külək elektrik stansiyalarının tikintisi üzrə layihələr fəal şəkildə maliyyələşdirilir. Bu isə AİİB-in özəl sektorda bərpaolu­nan enerji mənbələrinə investisiya ya­tırmaq istəyindən xəbər verir. Belə la­yihələrə misal olaraq ölkədə ilklərdən biri olan Qazaxıstanın Janatas külək stansiyasını göstərmək olar. Bank “Waste-to-Energy” (tullantılardan enerji) ilə bağlı layihələrə də diqqət yetirir. Türkiyədə isə bərpaolunan enerjiyə qənaət edən qurğular, həmçi­nin Özbəkistanın Sırdərya vilayətində 1500 meqavat gücündə qazla işləyən elektrik stansiyasının layihəsi hazırla­nıb. 

Göründüyü kimi, bank əsas məqsədi ölkənin karbonsizləşdirilmə­sinə, regionda əməkdaşlığın inkişafı­na və müasir texnologiyaların istifadə­sinə töhfə verən layihələrə yönəltmək, özəl sektor investisiyalarını cəlb edə­cək layihələrdə iştirak etməkdir. 

Beləliklə, AİİB-in fəaliyyəti haqqın­da yayılan məlumatda bildirilir ki, hər hansı bir ölkənin bu qurumdan ma­liyyə alması üçün onun təqdim etdiyi layihə bankın missiyasına və mandatı­na uyğun olmalıdır. Başqa sözlə, bank “yaşıl infrastruktur”, rəqəmsal, enerji, həmçinin əhalinin kritik ehtiyaclarını dəstəkləyən infrastruktur layihələri ilə maraqlanır və həmin təşəbbüsləri fəal şəkildə nəzərdən keçirir. Həm də bu zaman özəl sektorun kapitalını birgə investisiya fəaliyyətlərinə cəlb etməyə xüsusi önəm verir. Çünki belə halda hər bir layihə ölkəyə və investorlara iqtisadi fayda gətirir, iqtisadi cəhətdən səmərəli və maliyyə baxımından da­yanıqlı olması ilə diqqət çəkir.

Vaqif BAYRAMOV, XQ