Moskva Helsinkinin Vaşinqtonla imzalaycağı sazişi təhlükə hesab edir
Moskva Finlandiyanın dekabrın 18-də ABŞ ilə imzalamaq niyyətində olduğu müdafiə sahəsində əməkdaşlıq sazişinə müsbət yanaşmadığını açıqlayıb. Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov deyib ki, bu, “Rusiya üçün açıq şəkildə təhlükə yaradacaq”. Yeni sazişlər çərçivəsində amerikalılar Finlandiyadakı hərbi bazalara və digər obyektlərə geniş çıxış əldə edəcək və orada qoşun, silah və texnika yerləşdirə biləcəklər. Bundan əvvəl Rusiya prezidenti Vladimir Putin xəbərdarlıq etmişdi ki, NATO qoşunları və infrastrukturu Finlandiyada yerləşdirilsə, Rusiya da vəziyyətə eyni şəkildə cavab verəcək.
Cümə günü Dmitri Peskovdan Finlandiya ilə ABŞ arasında yeni razılaşmanın Rusiya ilə gərginliyin artmasına səbəb olub-olmayacağı soruşulub. “Əlbəttə, olacaq” deyə cavab o verib: “Biz buna təəssüflənirik, çünki bizim Finlandiya ilə həqiqətən də əla münasibətlərimiz var idi və heç kim heç kimə hədə-qorxu gəlməyib, heç bir problem, şikayət olmayıb, heç kim bir-birinin maraqlarına toxunmayıb, qarşılıqlı hörmət var idi. Ona görə də, təbii ki, indi Finlandiya NATO-ya üzv olduqdan sonra və NATO-nun hərbi infrastrukturu artıq Finlandiyaya daxil olduqda, bu, açıq şəkildə bizim üçün təhlükə yaradacaq”.
Finlandiyanın müdafiə naziri Antti Hakkänen və onun amerikalı həmkarı Lloyd Ostinin dekabrın 18-də Vaşinqtonda müdafiə sahəsində əməkdaşlıq sazişi imzalayacağı gözlənilir. Belə bir sazişin hazırlanması barədə qərarın Helsinki və Vaşinqton tərəfindən 2022-ci ilin avqustunda verildiyi bildirilir. Bu məsələ ilə bağlı substantiv danışıqlar 2023-cü ilin martında başlayıb. Bu həftə Finlandiya hökuməti sənədin imzalanmağa hazır olduğunu elan edib. Əvvəllər 70 ildən artıq neytrallıq siyasətinə sadiq qalan Finlandiya heç kimlə belə müqavilələr imzalamayıb. Finlandiyanın xarici işlər naziri Elina Valtonen düşünür ki, müdafiə sahəsində imzalanacaq əməkdaşlıq sazişi Finlandiya və ABŞ arasında ikitərəfli ittifaqı daha da gücləndirəcək. təhlükəsizliklə bağlıdır: “Bu saziş həm də regional əhəmiyyət kəsb edir və Finlandiyaya NATO-nun kollektiv müdafiə səylərinə töhfə verəcək”.
Finlandiyanın müdafiə naziri Antti Hakkänen isə deyib ki, Finlandiyanın ABŞ ilə müdafiə sahəsində sıx əməkdaşlığı 1990-cı illərin əvvəllərinə gedib çıxır və bu uzun əməkdaşlıq tarixi olmadan yeni sazişin imzalanması mümkün olmazdı. O, imzalanması üçün hazırlanan sənədi “son nöqtə” deyil, “Finlandiya və ABŞ-ın müdafiə nazirlikləri arasında daha da sıx əməkdaşlığa doğru yeni addım” adlandırıb:“Saziş ABŞ-ın Finlandiyanın təhlükəsizliyinə sadiqliyini əks etdirir və böhran zamanı əməkdaşlıq üçün şərait yaradır. Finlandiya özünü təkbaşına deyil, NATO-nun üzvü və ABŞ-la birlikdə müdafiə edəcək”.
İmzalanmaq üçün hazırlanan 37 səhifəlik saziş Finlandiya hökumətinin rəsmi saytında dərc olunub. Bu, Finlandiya və ABŞ arasında hərbi sahədə əməkdaşlığı rəsmiləşdirmə baxımından əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirmək və asanlaşdırmaq niyyətindədir. Sənəddə digər məsələlərlə yanaşı, ABŞ silahlı qüvvələrinin Finlandiyadakı obyektlərə, o cümlədən 15 hərbi baza, liman, aerodrom və yollara maneəsiz və sərbəst girişi nəzərdə tutulur. Bu obyektlərin siyahısı müqaviləyə əlavədə verilib. Müqavilədə deyilir ki, “ümumi bir qayda olaraq, Finlandiya və Birləşmiş Ştatlar arasında əməkdaşlıq razılaşdırılmış obyektlər və sahələr üzərində cəmlənəcək”. Bununla yanaşı, mətndə dəqiqləşdirilir ki, müqavilənin təsir dairəsi Finlandiyanın bütün ərazisini əhatə edəcək.
Prezident Vladimir Putin xəbərdarlıq edir ki, Rusiyanın hərəkətləri digər NATO-ya üzv ölkələrin hərbi və infrastrukturunun Finlandiya və İsveç ərazisində olub-olmamasından asılı olacaq: “Onlar (finlər və isveçlilər) aydın şəkildə başa düşməlidirlər ki, əvvəllər onlar üçün heç bir təhlükə yox idi, indi orada hərbi kontingent və infrastruktur yerləşdiriləcəyi təqdirdə adekvat cavab verməyə və bizə təhdidlərin yarandığı ərazilər üçün eyni təhdidləri yaratmağa məcbur olacağıq. Bu açıqdır. Bunu anlamırlar?”. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova da brifinq zamanı ABŞ-Finlandiya arasında gözlənilən razılaşmanı şərh edərkən, Rusiya tərəfinin “hər iki hərbi-texniki tərəfin cavab tədbirləri görməyə məcbur olacağı ilə bağlı xəbərdarlıq edib: “Ölkəmizin konkret addımları sözügedən sazişin həyata keçirilməsi üçün praktiki fəaliyyətlərdən, o cümlədən Amerika kontingentinin Finlandiya hərbi bazalarında yerləşdirilməsindən asılı olacaq”.
S.ELAY
XQ
