Çin və ABŞ liderləri noyabrın 11-dən 17-dək San-Fransiskoda keçiriləcək Asiya-Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (APEC) sammiti çərçivəsində görüşmək barədə razılığa gəliblər. Bu, Çinin xarici işlər naziri Van Yi ilə Ağ Evin prezidenti Cozef Bayden, dövlət katibi Entoni Blinken və prezidentin milli təhlükəsizlik üzrə köməkçisi Ceyk Sallivan arasında Vaşinqtonda ünsiyyətinin nəticəsidir. Amerikalı ekspertlərin fikrincə, görüşün nəticəsi münasibətlərin yaxşılaşması yox, sabitləşməsi olacaq. Və Vanq Yi zirvəyə gedən yolun asan olmayacağını vurğulayıb. Axı ABŞ hegemonluğunu saxlamaq üçün Çinə təzyiqlərdən əl çəkməyib.
Co Bayden və Si Cinpin sonuncu dəfə 2022-ci ilin noyabrında İndoneziyanın Bali adasında G20 sammiti zamanı şəxsən danışıblar. San-Fransiskoda görüşlə bağlı prinsipial razılaşma var.
Ancaq görüşün yeri və vaxtı kimi detallar hələ müzakirə edilməlidir. AP-nin ABŞ administrasiyasının rəsmisinə istinadən verdiyi məlumata görə, Co Bayden Vanq Yi ilə görüşü söhbətin davam etdirilməsinə imkan verəcək müsbət hadisə hesab edir. Lakin Pekin hələ Cinpinin San-Fransiskoya səfərini təsdiqləməyib.
Dövlət Departamenti Vanq Yi ilə danışıqlara dair hesabatında əməkdaşlıq və fikir ayrılığı sahələrini müzakirə etdiklərini bildirib. Eyni zamanda, Birləşmiş Ştatlar “həm öz maraqlarını, dəyərlərini, həm də müttəfiqlərini müdafiə etməyə davam edəcək”. ABŞ Çinin beynəlxalq səhnədə məsuliyyətli oyunçu rolunu oynamamasından məyusdur. Birincisi, o, Rusiyanı Ukrayna ilə münaqişəsində dəstəkləyir, ikincisi, “İsrailin HƏMAS-la müharibəsi ilə bağlı nisbi sükutunu” saxlayır. Amerika rəsmiləri hesab edirlər ki, Çin HƏMAS-ın əsas himayədarı olan İrana təsir vasitəsinə malikdir.
Vaşinqtonda deyirlər ki, Vanq Yi ABŞ-a iki güc arasında münasibətlərdə böyük gərginliyin olduğu bir vaxtda gəlib. Bu, ilk növbədə qabaqcıl texnologiyaların ixracı üzərində ABŞ nəzarətinin yaradılmasına və Çinin Şərqi Çin və Cənubi Çin dənizlərində daha iddialı addımlarına aiddir. Pentaqon bu yaxınlarda Çin qırıcı təyyarəsinin Amerikanın B-52 bombardmançı təyyarəsindən üç metr məsafədə uçması ilə bağlı video yayımlamışdı və bu, az qala fəlakətlə nəticələnəcəkdi. ABŞ, həmçinin Filippini Çinin hücumuna məruz qalacağı təqdirdə ikitərəfli müdafiə razılaşması vasitəsilə onu müdafiə edəcəyi ilə bağlı xəbərdarlıq edib.
Beləliklə, Çin-ABŞ sammitindən nə gözləmək olar? “Burada əsas söz münasibətlərin yaxşılaşdırılması deyil, əslində sabitləşmədir. Birləşmiş Ştatlar və Çin Asiya-Sakit Okean regionunun və bütövlükdə dünyanın özünü daha rahat hiss etməsi üçün daha rasional bir yol tutmalıdır”, - deyə Vaşinqtondakı Stimson Mərkəzinin Çin proqramının direktoru Yun Sun bildirib.
Hazırladı:
S.ELAY
XQ
