“Türkiyə Cümhuriyyətin 100-cü ildönümü təntənələrinə həyatın bütün sahələrində son illərdə qazanılmış uğurların sevinci və öyüncü ilə hazırlaşır. Bu hazırlıqlar yeni dünya düzəninin yaratdığı qeyri-sabitlik şəraitində Türkiyənin geopolitik və strateji mövqeyi baxımından xarici və daxili siyasətdə sabitlik adası yaratma cəhdləri ilə müşayiət olunub”. Türkiyə Prezidenti yanında Təhlükəsizlik və Xarici Siyasət Şurasının üzvü, Yedditəpə Universitetinin professoru Məsut Hakkı Çaşın “Xalq qəzeti”nə bu açıqlamasında Türkiyənin, əsasən, son 20 ildəki fəaliyyətini dəyərləndirərək daha sonra bildirdi:

–Türkiyə xüsusilə də SSRİ-nin dağıl­masından sonra, Azərbaycan və Orta Asiya respublikaları, həmçinin Bosniya, Kosova, Somali və Əlcəzair kimi mü­naqişə bölgələrinə də bacardığı dərəcə­də sülh və sabitlik gətirib və bu mövqe­yini ildən-ilə gücləndirib. Digər tərəfdən, yeni dünya düzəni qurularkən Türkiyə NATO ilə birlikdə keçmiş Yuqoslaviya­nın parçalanması zamanı Bosniya və Kosova əməliyyatları ilə yanaşı, böyük qətliamların da qarşısını alıb. Türkiyə Əfqanıstanda da beynəlxalq terror və Talibana qarşı mücadiləni NATO ilə bir­likdə aparıb. 

Ölkə rəhbərliyi çoxqütblü dünyada çoxmərkəzli bir xarici siyasət yürüdərək, böyük güclərlə balans siyasəti irəli sü­rüb. Qara dənizin altından keçən rus qazının Şərqdən Cənub–Şərq və Avro­paya daşınması “Türk axını” layihəsi ilə icra olunur. “Akkuyu” atom elektrik stan­siyasının (AES) inşası rus şirkətlərinə verilib. Aprelin 27-də bu AES-in birinci enerji blokuna nüvə yanacağı dolduru­lacaq. Rusiya turistlərinin ölkəmizə zi­yarətləri isə rekord səviyyəyə çatıb. 

Ölkəsinin Rusiya və Ukrayna arasın­da önəmli vasitəçi rol oynadığına diqqət çəkən həmsöhbətim, Türkiyənin Qara dənizdə sabitliyi təmin etdiyini də vur­ğuladı: 

– Montro Konvensiyasına əsasən, Türkiyə Qara dənizlə Aralıq dənizini bir­ləşdirən Bosfor və Dardanel boğazları üzərində hüququndan istifadə edərək Rusiya–NATO müharibəsinin qarşısını alıb. Məhz Rusiya və Ukrayna ilə mü­nasibətlərini balansda saxlayan Türkiyə “Taxıl koridoru” açmaqla qlobal dünya­nın ərzaq böhranının qarşısını alıb.

Türkiyənin Rusiyanın yanında yer alması bəzi NATO ölkələri tərəfindən tənqid olunsa da, ölkəmiz BMT qərarı olmadığı üçün Rusiyaya qarşı sanksiya­lar tətbiqinə əməl etmədi. Bu baxımdan Türkiyə Rusiyaya hava sahəsini də bağ­lamayıb. 

Türkiyə–Azərbaycan qardaşlığı 44 günlük müharibədə Azərbaycan ordusu­nun zəfər əldə etməsində və Ermənista­nın Qafqazda haqsız işğal etdiyi torpaq­lardan çıxmasında böyük rol oynadı.

Professor Məsut Hakkı Çaşın daha sonra Türkiyənin Yaxın və Orta Şərq si­yasətinə də toxunaraq rəsmi Ankaranın BMT tərəfindən legitim olaraq tanınan Liviya Milli Keçid Hökumətini dəstəklədi­yini və ölkədə qırğınların qarşısının alın­masında böyük rol oynadığını diqqətə çatdırdı: 

– Digər tərəfdən, Türkiyə Qətər ilə münasibətləri inkişaf etdirdi, İsrail ilə siyasət təkrar normallaşma prosesinə girdi, İranın nüvə silahı əldə etməsi cəhdlərinə qarşı narahatlığını ifadə etdi. Türkiyə hazırda NATO-nun üçüncü bö­yük gücü olaraq təşkilatı Qara dəniz­də, Baltik dənizində və Şərqi Avropada dəstəkləyir. 

Müsahibimiz onu da vurğuladı ki, cümhuriyyət tarixinin 100-cü ilinə güc­lü bir dövlət olaraq qədəm basan Tür­kiyənin inkişaf etdirilməsində Prezident Ərdoğanın rolu inkaredilməzdir: 

–Son 2 onillikdə ölkəmizdə infrast­ruktur, dəniz və hava limanları, fabrik­lər açılması ilə yanaşı, dəmir yollarının müasirləşdirilməsi, yeni sürət qatarının fəaliyyətə başlaması kimi çox böyük önəmli dəyişiklərə imza atıldı. Türkiyə­nin özəlliklə də bölgədə meydana gələn İraq, Liviya, Suriya savaşları və Rusiya–Ukrayna müharibələrindən aldığı dərslər Türkiyə müdafiə sənayesinə çox böyük uğurlar qazandırdı. 

Pilotsuz uçuş aparatları (İHA) və si­lahlı pilotsuz uçuş aparatlarının (SİHA) istehsalı ilə Türkiyə dünyada yüksələn bir gücə çevrildi. Müdafiə sənayesi sahəsində “Akıncı”, “Hürkuş”, “Singur”, “Aksungur”, “Anka 3”, “Qızıl alma” kimi adlar, demək olar ki, dünyada bir mar­ka olaraq tanınmağa başladı. Bundan əlavə, Türkiyə Silahlı Qüvvələri xüsusilə zirehli heyət daşıyıcı (ZPT), tank və ra­ket sektorlarının milli sərmayələri və yer­li istehsalatları ilə də məşğul oldu. 

Yaxın gələcəkdə yerli, yəni, milli döyüş təyyarələrini sahəyə buraxmağa hazırlaşan və işlərini sürətlə davam et­dirən Türkiyə, başda “F-16” təyyarələri olmaqla ABŞ-dan asılılıqdan xilas ola­caq, hətta bu sahədə dünyanın aparıcı ölkələrindən birinə çevriləcək. Keçən il 28 ölkəyə satmış olduğu SİHA-larla Tür­kiyə dünyada birinci oldu. 

Hərbi dəniz donanmasında da Tür­kiyənin böyük uğurlar qazandığını vur­ğulayan siyasətçi ölkəsinin Qara dəniz, Aralıq dənizi və Egey dənizlərində öz Vətənini qoruyacaq çox önəmli bir dəniz gücü halına gəldiyini bildirdi: 

Ölkəmiz elektronik hərbi gəmilərilə Aralıq dənizində Amerikadan sonra ən önəmli donanmaya çevrilib. Hərbi dəniz qüvvələrinin uğurları Türkiyəni Yunanıs­tanın Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə qarşı ola biləcək müdaxiləsinə qarşı ha­zır vəziyyətə gətirib. 

Bugünlərdə isə ölkəmiz ilk müşahidə peykini səmaya, ilk aviadaşıyıcı gəmi­sini isə suya buraxdı. Beləliklə, hava, quru və dəniz donanmasındakı uğurları və diplomatiyası ilə Türkiyə regionun ən güclü dövlətinə çevrilib.

Söhbəti apardı:
M.SULTANOVA

Ankara