Həmin yataqlar blokunda tikilən ACE platforması vasitəsilə 300 milyon barelədək neftin hasil olunacağı proqnozlaşdırılır

Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyevanın iştirakı ilə 2017-ci il sentyabrın 14-də Bakıda Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorundakı “Azəri”, “Çıraq” yataqlarının və “Günəşli” yatağının dərinlikdə yerləşən hissəsinin birgə işlənməsi və neft hasilatının pay bölgüsü haqqında düzəliş edildi və yenidən tərtib olunan Sazişin imzalanması mərasimi keçirildi. Bununla da “Azəri–Çıraq–Günəşli”nin (AÇG) işlənilməsində yeni dövr başlandı.

Dövlətimizin başçısı akademik Xoşbəxt Yusifzadənin 90 illik yubileyi münasibətilə keçirilən mərasimindəki çıxışında ölkəmizin digər yataqları arasında “Azəri”, “Çıraq” və “Günəş­li”nin xüsusi yer tutduğunu bildirərək deyib: “Bu yatağın sovet dövründə aşkarlanması böyük hadisə idi. Çünki Xəzərdə ən böyük neft yatağıdır.

Ancaq “Azəri–Çıraq–Günəşli”­nin müstəqillik dövründə işlənilmə­si tarixi hadisədir. Çünki bugünkü Azərbaycanın inkişafını “Azəri–Çı­raq–Günəşli”siz təsəvvür etmək mümkün deyil. Bu yatağın işlənil­məsi və yataqdan hasil olunan neft bugünkü Azərbaycanın inkişafını təmin edir, iqtisadi müstəqilliyini şərtləndirir. İqtisadi müstəqillik isə siyasi müstəqilliyimizi möhkəm­ləndirir. Beləliklə, “Azəri–Çıraq–Günəşli” yatağının kəşf edilməsi və işlənilməsi doğrudan da tarixi hadisədir”. 

Hazırda “Azəri Mərkəzi Şərqi” (ACE) layihəsi də yuxarıda adıçə­kilən 2017-ci il 14 sentyabr tarixli Saziş çərçivəsində reallaşır.

Qeyd edək ki, bir neçə gün bun­dan əvvəl, iyulun 8-də “Azərbay­can Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi” QSC-nin (ASCO) yaydığı məlumatda bildirilirdi ki, Xəzərin Azərbaycan sektorunda yerləşən AÇG neft-qaz yataqları blokunda tikilən ACE plat­formasının üst modulu ASCO-nun “STB-1” barjına yüklənərək dəniz­dəki əməliyyat yerinə yola salınıb.

Xatırladaq ki, yaxın vaxtlarda ACE platformasında ilk hasilat qu­yusunun qazma işlərinə başlanıl­ması nəzərdə tutulub. Bunun üçün platformada tikinti-quraşdırma la­yihələrinin sürətlə icrası məqsədilə üst modulların inşa edildiyi Bayıl sahəsinin fəaliyyəti daim diqqət mərkəzində saxlanılıb. Çünki də­nizə yola salınan həmin üst mo­dulların əsas istismar sınaqları və yoxlamaları burada həyata keçiri­lib. 

Yeri gəlmişkən, Prezident İlham Əliyev bu il aprel ayının 4-də Ba­yıl tikinti-quraşdırma sahəsində ACE platformasının üst modulla­rının dənizə rəmzi yola salınması mərasimində iştirak edib. Həmin mərasimdə dövlətimizin başçısına ACE layihəsi üzrə yekun investisi­ya qərarının 2017-ci ildə AÇG üzrə Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişinin (HPBS) 2049-cu ilə qədər uzadıl­masından sonra “Azəri–Çıraq–Günəşli” tərəfdaşlarının ilk böyük investisiya qərarı olduğu bildirilib. Mərasimdə ölkə rəhbərinə verilən məlumatda dəyəri 6 milyard dollar olan layihəyə yeni dəniz platforma­sının və gündəlik 100 min barelə­dək hasilat gücündə digər qurğu­ların daxil edildiyi, eyni zamanda, layihənin istismar müddəti ərzində ümumilikdə 300 milyon barelədək neftin hasil olunacağı vurğulanıb.

Bu layihə haqqında fikir bildirən mütəxəssislərin sözlərinə görə, də­nizdə suyun dərinliyinin təxminən 140 metr olan sahəsində – “Mərkə­zi Azəri” və “Şərqi Azəri” platforma­larının arasında 48 şaxtadan ibarət yeni hasilat, qazma və yaşayış plat­forması quraşdırılacaq. Layihə çər­çivəsində çəkilən yataqdaxili yeni sualtı boru kəmərləri platformadan hasil ediləcək neft və qazın Sən­gəçal terminalına ötürülməsi üçün mövcud AÇG “Faza 2” sualtı ixrac kəmərlərinə qoşulacaq. Bundan əlavə, laya vurulan suları “Mərkə­zi Azəri” kompressor və suvurma platformasından “Azəri–Mərkə­zi–Şərqi” qurğularına nəql etmək məqsədilə “Azəri–Mərkəzi–Şərqi” və “Şərqi Azəri” platformaları ara­sında suvurma boru xətti olacaq.

Mütəxəssislərin məlumatına əsasən, “Azəri–Mərkəzi–Şərqi” platformasının üst modullarına neft və qaz emalı qurğuları, inteqrasiya edilmiş qazma qurğusu, qaz komp­ressoru və yaşayış blokları daxildir. Modulların layihələndirilən çəkisi isə 19 min 600 tondur.

Üst modullar yuxarıda xatır­latdığımız Bayıldakı tikinti-quraş­dırma sahəsində “Azfen” şirkəti tərəfindən yerli infrastruktur və re­surslardan istifadə olunmaqla inşa edilib. 

Üst modulların tikinti işlərində ən yüksək mərhələsi Xəzərdə BP-nin ilk dəfə icra etdiyi “qaldırma və sürüşdürmə” əməliyyatı olub. Bu proses zamanı iki nəhəng qazma modulu təhlükəsiz və səmərəli şəkildə lazımi yüksəkliyə qaldırıla­raq relslərlə sürüşdürmə üsulu ilə “Azəri–Mərkəzi–Şərqi” platforma­sının üst tikililər blokunun üzərinə yerləşdirilib. Bu dövrdə tikinti işlə­rinə 4400 nəfərədək işçi cəlb edilib və onların 90 faizindən çoxu Azər­baycan vətəndaşı olub.

Tikinti işlərinin və istismar sı­naqlarının dənizdə həyata keçirilən hissəsi tamamlandıqdan sonra “Azəri–Mərkəzi–Şərqi” platforma­sından ilk neftin 2024-cü ilin əvvəl­lərində əldə olunması üçün birinci quyunun qazılmasına başlanacaq.

“BP-Azərbaycan” şirkətindən redaksiyamıza daxil olan məlumat­da qurumun Azərbaycan, Gürcüs­tan və Türkiyə regionu üzrə pre­zidenti Qəri Counzun qeydləri də yer alıb: “Biz ACE platformasının son hissəsini dənizə yola saldıq. İnanırıq ki, bu platforma sistem və proseslərin avtomatlaşdırılmasına və rəqəmsal innovasiyaların geniş istifadəsinə imkan yaradacaq ən müasir dizayna malik möhtəşəm innovativ mühəndislik nümunəsidir. Bu platforma Səngəçal terminalın­dan, yəni uzaq məsafədən idarə olunacaq ilk dəniz platforması kimi tarixə düşəcək”. 

Qəri Counz daha sonra bildirir ki, belə bir mürəkkəb layihə – qu­ruda aparılan bütün tikinti işləri və istismar sınaqları uğurla başa çat­dırılıb və əməliyyatın yüksək səviy­yədə tamamlanmasında podratçı­lar, tikinti, istismar sınaqları, texniki təhlükəsizlik və mühəndis qrupları, ümumiyyətlə, bütün işçi qüvvəsi tərəfindən böyük fədakarlıq göstə­rilib. 

Üst modulların tezliklə təhlükə­siz şəkildə dayaq blokunun üzə­rinə quraşdırılacağı planlaşdırılır. Bundan sonra isə platformadan ilk hasilat quyusunun qazma işlə­rinə başlanılması və 2024-cü ilin əvvəlində ilk nefti əldə etmək üçün dənizdə quraşdırma işlərinin və is­tismar sınaqlarının tamamlanması nəzərdə tutulur. 

ACE platformasının üst modul­ları neft və qaz emalı qurğuların­dan, qazma qurğusu və avadanlıq kompleksindən, qaz kompresso­rundan və yaşayış bloklarından ibarətdir. Qeyd edək ki, 6 milyard dollarlıq ACE layihəsi Xəzər dəni­zində nəhəng AÇG yatağının işlən­məsinin növbəti mərhələsidir.

Platforma və qurğular gündəlik 100 min barelədək neft hasilatı gü­cündə layihələndirilib. Layihənin is­tismar müddəti ərzində 300 milyon barelədək neftin hasil olunacağı proqnozlaşdırılıb.

V.BİNYATOĞLU, “Xalq qəzeti”