ABŞ-ın keçmiş prezidenti və hazırda Respublikaçılar Partiyasının aparıcı simalarından biri olan Donald Tramp Hindistanla Rusiya arasında mövcud olan ticarət-iqtisadi əlaqələri sərt şəkildə tənqid edib. O, özünün Truth Social platformasında yayımladığı açıqlamada bildirib ki, Hindistanın Rusiyayla əməkdaşlığı onu maraqlandırmır və bu iki ölkə “birlikdə çökən iqtisadiyyatlarını məhv etsələr belə”, bu, onun üçün əhəmiyyət daşımır.
“Mənə fərqi yoxdur, Hindistan Rusiyayla nə edir. Əgər birlikdə iqtisadi cəhətdən batmaq istəyirlərsə, qoy batsınlar. Biz Hindistanla çox az ticarət edirik. Onların tətbiq etdiyi tariflər dünya üzrə ən yüksək səviyyədədir. ABŞ ilə Rusiya arasında da elə demək olar ki, heç bir ticarət yoxdur”, – deyə Tramp qeyd edib.
Bu bəyanatla yanaşı, Tramp avqustun 1-dən etibarən ABŞ-ın Hindistandan idxal edilən mallara qarşı 25%-lik gömrük rüsumu tətbiq edəcəyini də açıqlayıb. Onun sözlərinə görə, bu addım təkcə Hindistanın yüksək idxal tariflərinə cavab deyil, həm də qeyri-maliyyə xarakterli ticarət məhdudiyyətlərinə və Rusiyayla yaxın hərbi-enerji tərəfdaşlığına qarşı reaksiya olacaq.
Hədəfdə nələr var?
Trampın açıqlamaları bir neçə kritik məsələni gündəmə gətirir:
- Hindistanın hərbi asılılığı: ABŞ siyasətində uzun illərdir tənqid olunan Hindistanın hərbi-texniki təchizatda əsas tərəfdaşı məhz Rusiyadır. Hindistan ordusunun silah ehtiyatının 60%-dən çoxu rus istehsalıdır.
- Enerji alışı: Hindistan, Çinlə yanaşı, Rusiya nefti və qazının əsas alıcılarından biri olaraq qalır. Bu, xüsusən də Qərbin Rusiyaya qarşı sanksiyalar fonunda Vaşinqtonda narahatlıq doğurur.
- Ticarət balanssızlığı: Tramp administrasiyası dövründə ABŞ-Hindistan ticarət münasibətləri gərgin olub. ABŞ Hindistanı qeyri-bərabər tarif siyasətində və proteksionizmdə ittiham edirdi.
- Geosiyasi siqnal: Hindistan neytrallığı artıq risklidir
Trampın bəyanatı sadəcə iqtisadi məsələ deyil, həm də Hindistanın qlobal neytrallıq siyasətinə yönəlmiş açıq xəbərdarlıq kimi qiymətləndirilir. Hindistan Qərblə dost münasibətlərini saxladığı halda, Rusiya və Çinlə də sıx əlaqələr qurur. Lakin bu balans artıq ABŞ üçün qəbuledilməz görünür. Vaşinqton Hindistanı “Qərbin tərəfdaşlarından biri olmaq istəyirsə, mövqeyini aydınlaşdırmalı” olduğu barədə dolayı yolla xəbərdar edir. Yeni tariflər isə bu təzyiqin iqtisadi alətə çevrildiyini göstərir.
Müstəqil iqtisadçı və beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspertlər hesab edirlər ki, Trampın ritorikası təkcə şəxsi ritorika deyil, ABŞ-ın ümumi siyasi kursuna uyğun görünür. ABŞ artıq ticarət münasibətlərini təkcə iqtisadi əsaslarla yox, geosiyasi sədaqət meyarı ilə də qiymətləndirməyə başlayıb.
Bu yanaşma yalnız Hindistana deyil, digər “neytral” mövqe sərgiləyən ölkələrə də siqnal sayıla bilər. Analitiklər qeyd edir ki, ABŞ-Çin qarşıdurması fonunda Hindistanın həlledici qlobal rol qazanması, eyni zamanda, onun hansı bloka yaxın olacağı məsələsini daha da aktuallaşdırır.
S.ELAY
XQ
