Yayda Kiyevə təyyarələrin və çox sayda hücum təyyarələrinin çatdırılması planlaşdırılır

Rusiya cəbhədə üstünlüyə malik olsa da və Ukraynadakı strateji hədəflərə əhəmiyyətli hücumlar həyata keçirsə də, Ukrayna silahlı qüvvələrini dəstəkləmək üçün resurslar axtarır. ABŞ-da Nümayəndələr Palatası aprelin 20-də Kiyevə uzaq mənzilli ATACMS raketlərinin tədarükünü nəzərdə tutan təxminən 61 milyard dollar dəyərində yardım layihəsinə baxacaq. Latviyanın baş naziri Evika Silina artıq bəyan edib ki, 2025-ci ilin fevralına qədər 14 NATO ölkəsindən ibarət qrup Ukraynaya bir milyon pilotsuz uçan aparat tədarük etmək niyyətindədir. Aİ-nin Brüsseldə keçirilən sammitində Hollandiyanın baş naziri Mark Ruttenin Ukrayna ordusu üçün əlavə “Patriot” hava hücumundan müdafiə sistemləri almaq imkanlarının tapılması təklifinin dəstəklənməsinə qərar verilib.

Ukraynaya yardımın ayrılmasını nəzərdə tutan sənəd artıq ABŞ prezidenti Cozef Bayden tərəfindən dəstəklənib və o, “Konqresin hər iki palatasında təsdiqləndikdən sonra onu imzalamağa hazır olduğunu” bildirib. Ümumi məbləğin 23,2 milyard dolları ABŞ-ın müdafiə ehtiyatlarının artırılmasına, 27 milyard dollardan çoxu isə Ukrayna silahlı qüvvələrinə silah yardımına yönəldilməlidir. Ukrayna hökuməti tərəfindən büdcə xərclərinə, o cümlədən sosial sahəyə təxminən 8 milyard dollar ayrılması planlaşdırılır. İqtisadiyyatın prioritet sahələrinə (kredit hesabına), o cümlədən hazırda NATO ölkələrinin (ilk növbədə Almaniya, Türkiyə və Böyük Britaniya) dəstəyi ilə inkişaf edən müdafiə-sənaye kompleksinə 1,6 milyard dolların ayrılması nəzərdə tutulur. Qanun layihəsinə görə, ABŞ prezidenti Ukrayna ilə yalnız iqtisadi dəstək maddələrinin Kiyev tərəfindən ödənilməsi ilə bağlı razılığa gəlməlidir. Bayden Ukraynaya göstərilən yardıma görə borcunun 50 faizinə qədərini silmək hüququna malik ola bilər, lakin 2024-cü il noyabrın 15-dən gec olmayaraq.

Bu planları şərh edən Pentaqonun rəhbəri Lloyd Ostin bildirib ki, ABŞ Ukraynada hərbi əməliyyatlara qarışmaq niyyətində deyil, ona yardım edəcək. “Biz özünü müdafiə edən Ukraynanın yanında olacağıq. Və biz NATO-nun kollektiv müdafiəsini və çəkindirmə gücünü gücləndirməyə davam edəcəyik”, - deyə o bildirib.

Ukraynaya verilə biləcək silahların tam siyahısı hələ təsdiqlənməyib. Nümayəndələr Palatasının saytında dərc olunan qanun layihəsindən də göründüyü kimi, onun qəbulundan sonra 45 gün ərzində Dövlət Departamenti və Pentaqondan Ukraynaya dəstək strategiyasını Konqresə təqdim etmələri tələb olunur. O, Ukraynaya hücum silahları ilə yardım etməyi nəzərdə tutur. Qanun layihəsi ABŞ prezidentinə Ukrayna hökumətini müdafiə və qələbə üçün ATACMS uzaqmənzilli taktiki raket sistemləri ilə təmin etməyi tapşırır. Onların modifikasiyalarının 165-dən 300 km-ə qədər və ondan kənarda olan hədəfləri vura bildiyi məlumdur. Hansı raketlərin Ukraynaya veriləcəyi məlum deyil.

Qanun layihəsinin beşinci hissəsində deyilir ki, Amerika prezidenti bunun ABŞ-ın milli təhlükəsizliyinə zərər verə biləcəyini hesab edərsə, ATACMS raketlərinin Ukraynaya verilməsi gecikə bilər. KİV prezidentin əvvəllər ATACMS raketlərinin Ukraynaya ötürülməsinə icazə vermək səlahiyyətinə malik olduğuna diqqət çəkir. 2023-cü ilin payızında isə Pentaqon artıq Ukraynaya 165 km-ə qədər məsafədə hədəfləri vura bilən ATACMS Blok I (MGM 140A) versiyasında belə silahlar tədarük edib. Bundan sonra Amerika qəzetləri Ukraynanın kaset sursatları ilə təchiz edilmiş bu uzaqmənzilli raketləri gizli şəkildə aldığını yazmışdı. Bu qərarın nə vaxt təsdiqləndiyi məlum deyil. Lakin rusiyalı senator Dmitri Roqozinin sözlərinə görə, Ukrayna bu yüksək dəqiqlikli silahları 2023-cü ilin oktyabrında Zaporojye vilayətində istifadə edilib. Bəzi ekspertlərin fikrincə, ATACMS raketləri 2024-cü il aprelin 17-nə keçən gecə Krımda Cankoyda obyektlərə zərər vurmağa cəhd edərkən də istifadə oluna bilərdi. Rusiya rəsmiləri bunu nə təsdiq, nə də təkzib edirlər.

Kiyevin planlarını NATO ölkələri də dəstəkləyir. NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq Hollandiyanın baş naziri Mark Ruttenin Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə əlavə “Patriot” hava hücumundan müdafiə sistemlərinin verilməsi prosesinə sponsorluq etmək təşəbbüsünü dəstəkləyərək, müttəfiqləri bu istiqamətdə səylərini gücləndirməyə çağırıb. Danimarkanın müdafiə naziri Troels Lund Poulsen bildirib ki, onun ölkəsi Kiyevə hərbi sənaye kompleksinin inkişafı, o cümlədən pilotsuz uçuş aparatları (PUA), dəniz pilotsuz təyyarələri və raketlərin istehsalı üçün 295 milyon avro ayırır. Bununla bağlı Latviya hərbi idarəsinin rəhbəri Andris Spruds da bildirib ki, bu ölkənin hökuməti 14 NATO ölkələri koalisiyasının qeyd etdiyi tədbirlər çərçivəsində Ukraynaya pilotsuz təyyarələrin ilk paketini verməyə hazırdır. 

Xatırladaq ki, 2025-ci ilin fevralına qədər Kiyevə ümumilikdə 1 milyona yaxın hücum PUA-sının göndərilməsi planlaşdırılır. Media bildirir ki, Hollandiya daha üç F-16 qırıcısını ukraynalı pilotların hazırlanması üçün Rumıniya mərkəzinə göndərir. "Reuters" yazır ki, 2023-cü ilin noyabrından Hollandiya artıq Rumıniyaya səkkiz qırıcı tədarük edib və ümumilikdə onlar Ukrayna pilotlarının təlimi üçün 18 belə təyyarə verəcəklərini vəd ediblər. Haaqa, həmçinin Ukraynaya 24 F-16 qırıcısı təhvil verəcəyini vəd edib. "Reuters" agentliyinin məlumatına görə, onlar 2024-cü ilin ikinci yarısında Kiyevə göndərilməlidir. Norveç 22 ədəd F-16 bölməsinin Ukraynaya təhvil veriləcəyini bildirib. Qərb ölkələrinin vəd etdiyi ilk F-16 təyyarəsinin yayda Ukraynaya çatacağı gözlənilir. Hazırda Qərb Rusiya ordusunun mümkün strateji hücumunu gözləyir.

S.ELAY

XQ