Nəvazişli tumar kimi, sərt toxunuş da tərbiyəvi olur
Ailədə böyüklü-kiçikli 6 uşaq idik. Bəzən digər uşaqlar kimi həyətdə ora-bura qaçar, arada küsüb dalaşar, “qaç-qov” oynayardıq… Amma mən heç vaxt atamın kiməsə əl qaldırdığını görmədim. Evin içindəki sükutun, tərbiyənin, nəzakətin arxasında onun sakit, amma nizamlı varlığı dururdu. O, bizi səsi ilə deyil, baxışı ilə tərbiyə edirdi.
Lakin bir dəfə, təkcə bir dəfə ondan sillə aldım. Əslində, sillə deyildi, bu, bütün həyatım boyu aldığım ən güclü dərs idi…
11 yaşım olardı. Küçədə, darvazamızın ağzındakı skamyada oturmuşdum. Gün batmaq üzrə idi, payızın ilk sərinliyi hiss olunurdu. Qonşuluğumuzda bir oğlan vardı, məndən bir-iki yaş böyük, cüvəllağı, səsi-küyü məhləni götürən bir uşaq. Gəlib yanımda oturdu. Cibindən bir dəst kart çıxardı.
– Gəl oynayaq, - dedi.
Utandım:
– Oynamağı bacarmıram, – dedim.
O israr etdi:
– Mən öyrədərəm.
Kartları düzdü, mən də bir qədər maraqlandım. Əlimi kartlara uzatdım ki, atam darvazadan çıxdı. Təkcə bir kəlmə dedi:
– Keç içəri.
Bu iki söz o qədər kəsərli idi ki, sanki içimdə nəsə sındı. İtaətlə içəri keçdim. Eşik darvazası örtülən kimi o silləni vurdu. Duruxdum. Çaşdım. Gözləmirdim. Ona baxdım. Üzünü yana çevirib, bir söz demədən aralandı. Yenə sükut... Bu, bəlkə də bir ilin sükutuna bərabər idi. Və o anda gördüm ki, yaylığını çıxardı. Gözlərini sildi. Üzünü gizlətsə də, baxdım ki, ağlayır.
Onda atamı ilk dəfə ağlayan gördüm. Bütün vücudum titrədi. Bu dəfə sillənin ağrısını yanağımda deyil, ürəyimdə hiss etdim. O an, ilk dəfə atamın içindəki sevgini bu qədər dərindən hiss etdim. Həmin sillədə acı yox idi, orada qoruma vardı. Narahatlıq vardı. Gələcəyimə yönəlmiş bir toxunuş vardı.
Və bəlkə də özünə hirslənmişdi. Çünki onu vurmağa vadar edən dünya idi, küçənin öz qaydası, qorxduğu gələcək idi...
Atam o sillə ilə mənə nəyi qadağan etdiyini deyil, nədən qoruduğunu anlatdı. O, kart oyunu deyildi onun qorxusu. O, mənim tədricən sürüşəcəyim bir yolun qarşısını ilk addımda kəsmək istəyi idi. Mənə nizamı, təmizliyi, əxlaqı sözlə yox, bir jestlə anlatmışdı. Elə bir jest ki, illər keçsə də təsiri silinmədi.
O gündən sonra mən bir daha kart oyununa baxmadım. Hətta indi də... Yanımda domino da oynananda, bu ahıl yaşımda elə bil nəsə ruhuma toxunur, yavaşca aralanıram.
Tələbə idim... Tətil vaxtları onunla süfrə arxasında oturmaq mənim üçün bayramdan da qiymətli idi. Çay içə-içə köhnə günlərdən danışırdı. Mən isə uşaqcasına soruşurdum:
– Səni uşaq vaxtı necə çağırırdılar?
İri, qara gözləri güldükcə mən də gülürdüm. Çünki onun danışığı özü bir nağıl idi – sözləri şəkər, fikirləri bal. Bəlkə də mən onun danışığından o qədər zövq alırdım ki, qocalığını görə bilmədim. Ondan doymaq olmurdu. Doymadım da…
Və beləcə 16 oktyabr mənim üçün təqvimdə bir yara yerinə çevrildi. Bu elə bir gün oldu ki, atam danışa bilmədi, mən isə danışdırmağa gecikdim. O gün yenidən 11 yaşlı uşaq oldum. Həyatımın ən səsli səssizliyi idi o gün. Atam bizdən ayrıldı. Elə qəfil, elə qürurlu getdi ki, sanki yenə də bir söz demədən bizi tərbiyə edirdi. Deyirdi ki, “bax, belə gedirlər, oğlum... baş əymədən, iz qoyaraq, sevgi buraxaraq...”
İndi yaşım atamın bizi tərk etdiyi yaşı çoxdan keçib. Amma hələ də darvazanın ağzında oturan o cılız uşaq kimiyəm. İstəyirəm ki, o, bir də çıxsın. Bir də görsün ki, əlimdə kart yoxdur. Tək-tənha, sakitcə oturmuşam. Susmuşam. Harasa uzaqlara baxıram…
İndi dönüb baxanda düşünürəm: Atam bizə nə miras qoydu? Heç bir varidat, sərvət, titul yox...
Amma bir sillənin içindəki dəyəri, bir baxışın içindəki qorxunu, bir susqunluğun içindəki sevgini bizə öyrətdi.
O sillə təkcə əlimə yox, ömrümə dəydi.
O yaylıq təkcə göz yaşını silmədi, bir kişinin izzətini gizlətdi.
Atam bir dəfə vurdu, bir ömür qorudu.
Və mən bir ömür boyu minnətdaram.
Hamlet QASIMOV,
Əməkdar jurnalist
Gəncə
