Azərbaycan və Almaniya liderlərinin mətbuata bəyanatlarına sözardı

Prezident İlham Əliyev Azərbaycanda səfərdə olan Almaniya Prezidenti Frank-Valter Ştaynmayer ilə birgə mətbuata verdiyi bəyanatında bildirib ki, 2024-cü ilin yanvarına qədər Ermənistanın təkidlə sülh müqaviləsinə salmaq istədiyi “Dağlıq Qarabağ respublikası” yoxdur və bu, ancaq Ermənistanın xülyalarında mövcud olub.

Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin olduğunu vurğulayan dövlətimizin başçısı diqqətə çatdırdığımız fikirlərini cənab Ştaynmayeri Bakı – İrəvan sülh prosesi ilə bağlı məlumatlandırarkən dilə gətirib. Fikrimizcə, ölkəmizin lideri, kifayət qədər dolğun mesaj verib. Yəni başlıca məqam budur ki, Qarabağın Ermənistana bağlılığı, yaxud onun hansısa formada ayrıca erməni subyekti kimi göstərilməsi, heç bir halda, mümkün deyil.

Bəli, mesaj Qarabağ avantürasını ən müxtəlif hiyləgərlik metodları ilə gündəmdə saxlamağa çalışan qüvvələrə ünvanlanıb. Həmin qüvvələr bilməlidirlər ki, danışıqlar prosesinə yeni gündəm gətirmək cəhdləri həmişə olduğutək, yenə iflasa uğrayacaq. Hər halda, Almaniya kimi vacib ölkənin Prezidentinin Bakıya səfərini onlar da diqqətlə izləyirdilər. Şübhəsiz, bu qüvvələr alman liderdən Ermənistanın müdafiəsi ilə bağlı hansısa fövqəladə bəyanat və açıqlama gözləyirdilər. Əlbəttə, “gözləntiləri” özünü doğrultmadı və doğrulda bilməzdi.

Yeri gəlmişkən, Prezident Frank-Valter Ştaynmayer də mətbuata bəyanatında Azərbaycan – Ermənistan sülh prosesinə toxundu. Hesab edirik ki, alman liderin münasibəti diplomatikliyi ilə yadda qaldı. Məsələn, o, sözügedən prosesin çox böyük əhəmiyyətinin olduğunu vurğuladı. Son bir il ərzində mövcud istiqamətdə atılan addımlar və əldə olunan irəliləyişlər münasibətilə təbriklərini ifadə edən Almaniya Prezidenti razılaşmanın əldə olunması ilə bağlı mühüm anın yetişdiyini vurğuladı. “Ümid edirəm ki, bu andan istifadə olunaraq sülh müqaviləsi imzalanacaq və sizin regionda əsl davamlı sülh yaranacaq. Mən buna çox böyük ümidlər bəsləyirəm”, – deyən Prezident Ştaynmayer ölkəsinin lazımi dəstək verməyə hazır olduğunu da diqqətə çatdırdı.

Bəli, Almaniyanın dövlət başçısının fikirləri diplomatik səciyyəlidir və onlara nəzərən rəsmi Berlinin Cənubi Qafqazla bağlı gözləntiləri üzərində dayanmaq mümkündür. Mühüm məqam Prezident Ştaynmayerin bu gözləntiləri məhz sülh prosesinin zəruriliyi kontekstində gündəmə gətirməsidir. Məsələn, o, Azərbaycanın inkişaf etmiş məkana çevrildiyini, ölkəmizdən mühüm ticarət yollarının keçdiyini vurğulayıb: “Yalnız Mərkəzi Asiya ilə deyil, həm də Uzaq Şərqlə ticarət əlaqələrimizdə ölkənizin rolu var, yaxud da ki, Cənub-Qərbi Asiya ilə, Çinlə. Biz bilirik ki, hazırda mövcud yolların imkanları məhduddur. Ölkənizdən keçən yolların, Orta dəhlizin rolu alman iqtisadiyyatı üçün də vacibdir, yaxşı perspektivdir və bu, daha maraqlı bir perspektivə çevriləcək. Sizin region – Cənubi Qafqaz daha sabit bir region olandan sonra son illərdəki münasibətlərdən fərqli olaraq daha sabit bir regiona çevriləcək”.

Deməli, Prezident Ştaynmayerin dilə gətirdiklərinə əsasən, Almaniyanın regiondakı sülh gözləntisinin ölkənin iqtisadi maraqlarının təminatı üzərində olduğunu deyə bilərik. Lakin Berlində dərk edilir ki, maraqların qarşılanması üçün real barış mühitinin formalaşmasına ehtiyac var. Ona görə də Almaniya lideri Bakı – İrəvan sülh prosesinin üzərinə Cənubi Qafqazın daha sabit region olmasının zəruriliyindən söz açarkən gəlib. Əlbəttə, Prezident Ştaynmayerin fikirlərində barış üçün kompromis məntiqi də var ki, onun hansı tərəfin və nəyi güzəştə getməli olduğunu nəzərdə tutduğu qeyri-müəyyəndir. Eləcə də Almaniya Prezidenti Bakının, yoxsa İrəvanın kompromislər üçün cəsarət və siyasi iradə nümayiş etdirməsinin vacibliyini açıqlamır. Hərçənd, cənab Ştaynmayerin təbirincə desək, uzaqdan bacardığı qədər, necə mümkündürsə, dəstək vermək istəyən ölkə üçün onun liderinin hazırkı fikirləri də qənaətbəxş sayıla bilər.

Güzəştə gəlincə, Azərbaycanın buna getməyəcəyi məlumdur. Prezident İlham Əliyevin bildirdikləri də fikrimizin təsdiqidir. Belə ki, dövlətimizin başçısı ölkəmizin sülh müqaviləsinin imzalanması üçün iki şərtini bir daha açıqladı. Söhbət ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvi üçün Bakı və İrəvanın müştərək müraciət ünvanlamasından və Ermənistan konstitusiyasının işğalçı mahiyyətinin aradan qalxmasından gedir. Amma Prezident İlham Əliyevin fikirlərində ölkəmizin kompromisə getməyəcəyini sübuta yetirən digər məqamlar da var. Onlardan birini diqqətə çatdıraq: “Bu gün söhbət əsnasında mən cənab Prezidenti Azərbaycan – Ermənistan sülh prosesi ilə bağlı kifayət qədər məlumatlandırdım. Bildirdim ki, İkinci Qarabağ müharibəsi başa çatandan sonra məhz Azərbaycan və şəxsən mən sülh danışıqlarının başlanmasının təşəbbüskarı olmuşam. O vaxt nə Ermənistan, nə də ki, o vaxt hələ fəaliyyət göstərən ATƏT-in Minsk qrupu belə bir təklif irəli sürmüşdü. Bu təklifi Azərbaycan tərəfi vermişdir. Bu, özlüyündə onu göstərir ki, biz sülh müqaviləsinin bağlanmasında nə qədər maraqlıyıq”.

Azərbaycan 44 günlük müharibə qalibi olmasına baxmayaraq məğlub dövlətə sülh əlini uzadıb. Hesab edirik ki, Ermənistana bundan böyük güzəşt ola bilməzdi. Halbuki, ölkəmizin və xalqımızın otuz ilə yaxın müddətdə yaşadığı məşəqqətlər olub. O məşəqqətlər ki, onlar unudulmur. Deməli, buna rəğmən Bakı İrəvana barış təklif edirsə, ikinci böyük lütf göstərdiyimizi anlamalıdır. Prezident İlham Əliyevin mətbuata bəyanatında səsləndirdiyi bu fikirləri də, həmçinin: “Azərbaycan 30 il ərzində erməni işğalından əziyyət çəkmişdir. Bizim xalqımız etnik təmizləməyə məruz qalmışdır. Bir milyon azərbaycanlı erməni aqressiyasına görə evsiz-eşiksiz qalmışdır və torpaqlarımızın təxminən 20 faizi işğal altına düşmüşdür. Əfsuslar olsun ki, beynəlxalq təşkilatlar bu məsələ ilə bağlı ciddi addım atmamışlar. Azərbaycan bu münaqişəni və beynəlxalq hüququ özü döyüş meydanında və siyasi müstəvidə həll etmişdir. Məhz bu tarixi Zəfərimiz sülh danışıqlarına yol açmışdır. Hesab edirəm ki, bu gün Azərbaycanın və Ermənistanın sülhün əldə edilməsində mövqeləri bir-birinə kifayət qədər yaxınlaşmışdır”.

Bəli, Almaniya liderinin haqqında söz açdığı kompromisə getməli olan tərəf məhz Ermənistandır. İrəvan, eyni zamanda, tarixi andan düzgün istifadə məntiqinin ehtiva etdiyi məsələləri özünə verilmiş şans kimi qiymətləndirməli, ümidləri elə rəsmi Berlinin də gözləntilərini puça çıxarmamalıdır. Çünki, böyük hesabla, təkcə Almaniya deyil, Fransanı çıxmaq şərtilə, bütövlükdə, Avropa üçün Cənubi Qafqazda sülhün ölkəmiz tərəfindən irəli sürülmüş fundamental postulatları məqbul və faydalıdır. Cənab Ştaynmayerin Bakıda səsləndirdiyi fikirlər də bunu söyləməyə əsas verir.

Sonda onu da deyək ki, Prezident İlham Əliyevin də bildirdiyi kimi, hazırda Bakı – İrəvan sülh prosesi baxımından top Ermənistan tərəfdədir. Ölkəmiz cavab gözləyir. Ancaq qarşı tərəfdən mütərəqqi cavab yerinə, güllə səsləri eşidilir. Ermənistan silahlı qüvvələri şərti sərhəddə atəşkəs rejimini pozurlar. Yaxşı olar ki, həm Almaniya, həm də “Köhnə qitə”nin Cənubi Qafqazda real və legitim əməkdaşlıq maraqlarına malik ölkələri bu məqamı nəzərə alıb, rəsmi İrəvanı düz yola gətirsinlər. Düz yola gətirsinlər ki, onların da regionla bağlı sülh gözləntisinin faydaları özünü tez bir zamanda göstərsin.

Ə.RÜSTƏMOV
XQ